"We zijn allemaal kinderen van onze tijd"

Interview met onderwijsminister Ben Weyts

Op een regenachtige novemberdag ontmoeten we Ben Weyts in een virtuele wereld. Wat volgt is een boeiend gesprek over COVID-19, de media en het mentaal welzijn van studenten.

De depressie-, burn-out- en zelfmoordcijfers zijn globaal gezien erg hoog in België, maar ook bij studenten. Wat zijn hier volgens u de oorzaken van?

Die problemen speelden vóór corona ook al mee, maar manifesteren zich duidelijker in een periode van crisis. Ik denk dat er vroeger een tendens bestond om te denken 'die studenten zitten in de makkelijkste periode van heel hun leven'. Maar dan maakt men abstractie van het gegeven dat het toch geen evidente overstap is. Plots ben je op jezelf aangewezen en moet je zelf je weg zoeken in een anonieme wereld. Vandaag wordt dat aangescherpt, zeker wanneer er maar weinig ruimte is voor contactmomenten. Die momenten zijn cruciaal om je volledig te kunnen onderdompelen in die nieuwe omgeving. Ik begrijp ten volle, los van corona, dat die overgang wel wat angsten met zich meebrengt. Studenten hebben misschien meer vrijheid dan ervoor, maar hebben ook meer verantwoordelijkheden dan vroeger. Dat maakt dus dat ik goed kan begrijpen dat sommigen écht wel zoekende zijn.

 

"Soms doe je mensen ook gewoon een plezier door te zeggen: 'neen, je moet eerst uw bachelor hebben afgewerkt, voordat je aan uw master mag beginnen'"

 

Vóór corona waren de zelfmoord- en depressiecijfers ook al aan het stijgen. De rector van de UGent heeft toen aan de alarmbel getrokken. Hoe komt het dan dat die cijfers wel stijgen doorheen de tijd?

We zijn allemaal kinderen van onze tijd. De cijfers met betrekking tot zelfmoorden hebben we al lang. Over het fundamentele onderzoek naar de oorzaken hiervan en het algemeen welzijn van de Vlaamse studenten is er over heel Vlaanderen nog geen onderzoek verricht. Daarvoor hebben wij nu in samenwerking met de VVS de eerste stappen gezet. We hebben in tussentijd ook geschakeld richting de studentenvoorzieningen (stuvo's) om ervoor te zorgen dat die meer middelen zouden krijgen, zo hebben we tien miljoen euro extra voorzien (hierover wordt beslist in de Sociale Raad die voor 50% uit studenten bestaat, red.). We mogen niet zomaar zeggen tegen de universiteiten of andere hogeronderwijsinstellingen: 'Kijk, hier zijn extra middelen en doe ermee wat je wilt'. De studenten moeten mee aan het stuur zitten. Bij de stuvo's is dat zo.
 

Zou het flexibele systeem van 'vakken meenemen' een oorzaak kunnen zijn voor het gegeven dat de druk bij de studenten stijgt?

Ik denk inderdaad dat de slinger te ver is doorgeslagen. De uitzonderingen zijn de norm geworden. Het klassieke studietraject is totaal ondergesneeuwd geraakt. Je ziet ook dat de optie om vakken mee te nemen ervoor zorgt dat er studenten zijn die geen balans weten te vinden tussen vrijheid en verantwoordelijkheid. Soms doe je mensen ook gewoon een plezier door te zeggen: "Neen, je moet eerst uw bachelor hebben afgewerkt, voordat je aan uw master mag beginnen."
 

Hoe was dat bij uzelf, want u heeft zelf negen jaar aan de UGent gestudeerd?

Neen, dat maakt men ervan. Ik heb negen jaar gestudeerd, maar heb ook hogeschool gedaan. Bij mij is het inderdaad zo dat ik veel sneller mijn diploma had gehaald mocht ik niet die vrijheid gekregen hebben. Ik hoefde geen enkele verantwoording af te leggen. Maar als het moment dan kwam dat ik moest beginnen met studeren, dan dacht ik: 'die examens uitstellen, waarom niet?' Op een bepaald moment kwam ik in de problemen met mijn leerkrediet en besliste ik om me te focussen op mijn studies. Dat ging wel, maar door die gelegenheid te creëren heeft men mij daar geen plezier mee gedaan. En ook de samenleving niet, want uiteindelijk heb ik veel geld gekost.

 

"Corona wordt zo een catch-all excuus om uiteindelijk de examens en het afwerken van die vakken voor zich uit te duwen"

 

Er zijn veel studenten die nu werken om de eindjes aan elkaar te knopen en hun studies te betalen. Die zijn door de coronacrisis bijna allemaal hun job kwijt. Wat gaat u doen om hen te ondersteunen?

Dat vind ik verschrikkelijk. Het is ook daarom dat we die extra middelen aan de stuvo's hebben toegekend. Tien miljoen euro extra, net om die gevallen te kunnen ondersteunen. Diegenen die geheel terugvallen op niets, zitten veelal in de horeca. Die jongeren zijn heel flexibel maar worden nu volledig aan hun lot overgelaten. Het klopt dat voor zulke mensen niet iets bestaat als technische werkloosheid. Zij vallen op de openbare onderstand terug.

 

Waarom wordt dat geld nu pas vrijgemaakt, in plaats van bij de eerste lockdown? Toen waren er erg weinig middelen voorhanden voor studenten die hun job kwijt waren.

Ik denk dat we bij de eerste lockdown al heel snel anderhalf miljoen euro voor de stuvo's voorzien hebben. Daarbij hadden we ook de afspraak met de VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad, red.) en de VLHORA (Vlaamse Hogescholenraad, red.) om de noodlijdende studenten te helpen en dan vooral ook diegenen die een kothuur dienden te betalen, maar geen inkomsten meer hadden. Toen hebben wij ook onmiddellijk gezegd dat we daar een soort voorschotrol in konden vervullen om de ergste noden te verhelpen.

 

Waarom is er geen algemeen, centraal beleid wat betreft het mentaal welzijn bij studenten?

We hebben geschakeld en het SIHO (Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs, red.) in het leven geroepen. Dat willen we gebruiken als centrale uitvalsbasis, als regisseur voor een Vlaanderenbreed beleid rond het mentale welzijn van studenten. Zo hebben we gezorgd voor een tijdelijke versterking van de middelen voor het systeem met de zes laagdrempellige antennes, een soort verbindingsofficiers. Het is de bedoeling dat we over de netten en associaties heen, per studentenstad, een antenne hebben die ten minste een doorverwijsfunctie heeft. Zodoende dat de studenten écht weten waar ze terechtkunnen met hun problemen. Tot slot willen we een centraal online platform op poten zetten waarbij we informatie ontwikkelen voor studentenwelzijn. 

 

Watwat.be geeft al een overzicht van informatie over jongeren- en studentenwelzijn. 

Je hebt ook nog AWEL, JAC en meer, maar je ziet dat dat een kluwen is. Ik denk dat er daarom nog zo'n platform nodig is. Als doorverwijzing, denk ik, zit Watwat.be prima, maar je hebt op dit moment een versnippering van verschillende initiatieven, waarvan velen nog onbekend zijn. Ik denk dat het nodig is om die krachten te bundelen op één platform en dan kan je nog altijd doorverwijzen. Een digitaal platform en een aanspreekpunt per studentenstad met betrekking tot het mentaal welzijn.

 

Zou u het JAC en Awel willen centraliseren tot één  initiatief?

Nee, dat bedoel ik niet. Dat wil ik ook niet. Ik wil wel dat er vanaf één platform kan worden doorverwezen naar hen. Dat je dus in de front-office een loket hebt en dat van daaruit kan worden doorverwezen naar die verschillende gespecialiseerde andere organisaties. Want die bestaande organisaties hebben wel allemaal een beetje een eigen oogpunt en een eigen specifieke specialisatie.

 

 

In de aanloop naar de eerste corona-examens in juli is de beweging #GeefOnsEenStem ontstaan. Die hebben een petitie en 'mail bombing'-actie tegen het Vlaams Parlement opgezet. De petitie werd meer dan 24.000 keren ondertekend. 

Dat was goed georkestreerd. Ik werk met vaste organisaties, namelijk VVS, de VLIR en de VLHORA. Dat zijn mijn eerste gesprekspartners. (N-VA was de enige partij uit het Vlaams Parlement die niet heeft samengezeten met #GeefOnsEenStem, red.). Toch was ik het niet eens met elk punt van kritiek. In al mijn initiatieven en alle coronamaatregelen die ik neem, gaat de aandacht van de media altijd naar het leerplichtonderwijs, maar wij zorgen altijd ook voor beleid rond het hoger onderwijs. Ik zorg bijvoorbeeld voor 15.000 laptops voor het leerplichtonderwijs, en tegelijk ook 1000 voor het hoger onderwijs. Dat laatste heb ik nergens in de media gezien. Niettegenstaande dat ik wel altijd kritiek krijg dat ik niets over het hoger onderwijs zeg. #GeefOnsEenStem populariseerde natuurlijk ook wel het een en ander, bijvoorbeeld, door te zeggen dat iedereen extra leerkrediet moet krijgen (de vraag naar extra leerkrediet was geen eis van #GeefOnsEenStem, red.). Corona wordt zo een catch-all excuus om uiteindelijk de examens en het afwerken van die vakken voor zich uit te duwen. Dat wou ik absoluut niet, dus we hebben daar een soort tussenoplossing uitgewerkt. Hierbij kon je wel een aanspraak doen op extra leerkrediet, maar enkel op grond van verantwoording.

 

Wordt die maatregel doorgetrokken naar de komende examens of niet?

Voor de afwerking van de rest van het academiejaar gaan we nog moeten zien (Ondertussen werd bekend dat het hoger onderwijs volgend semester start in code rood, red.). De virologen zijn heel bezorgd omtrent het hoger onderwijs. Met de coronacrisis brengt, bijvoorbeeld, de studentenpendel zeer veel risico's met zich mee. Daarom zijn we ook aan het bedenken hoe we meer het idee kunnen overbrengen dat de studenten hun 'kot' moeten kiezen. Zo kan er ook een vrijheidsgraad gecreëerd worden waar de student en diens kotgenoten ook kunnen gevat worden in een soort 'kotbubbel'. Dan denk ik dat we studenten wel wat meer verantwoordelijkheid kunnen geven, maar misschien ook een beetje meer vrijheid.

 

U lanceert een nulmeting samen met de VVS. Nochtans heeft De Gentse Studentenraad in 2019 reeds onderzoek gedaan naar mentaal welbevinden bij studenten in Gent. Ook de UA en de KUL hebben metingen van het welzijn bij studenten. Waarom is er toch gekozen voor een volledige nulmeting? 

Dat waren allemaal verschillende studies met verschillende bevragingen en verschillende elementen. Die waren misschien allemaal op zich wel verdienstelijk, maar het was nodig om Vlaanderen breed in kaart te kunnen brengen met dus een Vlaanderenbrede bevraging. Ik wil die andere resultaten niet naast ons neerleggen, ik denk dat die inspirerend hebben kunnen werken voor deze vragenlijst.

 

Studentenpsychologen zijn broodnodig, maar vaak schaars. Studenten worden bijna meteen doorverwezen naar een 'echte' psycholoog. Die is dan heel duur en veel studenten kunnen dat niet betalen. Hoe wil u dat oplossen?

Daarvoor denk ik dat we via de stuvo's ook extra middelen hebben voorzien. We moeten natuurlijk erkennen dat de studentenpsychologen altijd wel een doorverwijsfunctie zullen hebben. Zij kunnen de massa aan vragen niet allemaal zelf beantwoorden. We kijken ook naar de toekomst om te zien of we dat wat kunnen intensiveren, maar daarvoor moeten we eerst de praxis bekijken van die zes antennes, die zes verbindingsofficieren in de studentensteden. 

 

"Ik betreur het portret dat de media schetsen van de studenten alsof ze enkel bezig zijn met maximaal te feesten"

 

Wil u zelf nog iets toevoegen? 

Wij zijn van in het begin bezig geweest met het lot van de student. Ik weet dat dat niet altijd zo naar boven komt. De discussie in de media wordt voornamelijk gevoerd over de heel aaibare kleuters en de jongeren in het secundair onderwijs. Het allereerste coronadecreet ging over het hoger onderwijs en over niets anders. Maar goed, mijn grootste bezorgdheid is dat ik ook veel minder kan betekenen voor de universiteits- en hogeschoolstudenten. Eenvoudigweg omdat het virologisch risico veel groter is. Dus ik vecht en ik knok en ik sleur er zaken door voor het leerplichtonderwijs, maar ik stuit op een verweer bij het hoger- en het volwassenenonderwijs. Ik betreur tevens het portret dat de media schetsen van de studenten alsof ze enkel bezig zijn met maximaal te feesten. Terwijl ik ook weet dat heel veel studenten gewoon een zeer grote verantwoordelijkheidszin aan de dag leggen.

Factcheck interview Ben Weyts

Onze redactie werd gewezen op enkele onjuistheden in het interview met minister van Onderwijs Ben Weyts.

1) De minister gaf aan dat hij tijdens zijn schoolloopbaan in de problemen kwam met zijn leerkrediet. Dat systeem van leerkrediet bestond echter nog niet tijdens zijn studies. Het leerkrediet werd in 2008-2009 ingevoerd door Frank Vandenbroucke om het onbeperkt blijven studeren tegen te gaan. Aangezien minister Weyts student was tussen ongeveer 1988 en 1997, kan hij dus niet in de problemen zijn gekomen door dit krediet. Wel werd er op dat moment al gebruikgemaakt van studiepunten om een beeld te geven aan de student hoe zwaar de vakken zouden zijn. Dat systeem werkte ongeveer zoals hoe we het nu kennen, maar men kon de punten dus niet verliezen.

2) De uitspraak van de minister over het vooruitschuiven van vakken klopt wel, als dit bedoeld was als vakken meteen in tweede zit doen in plaats van in eerste zit. Dit was ook al mogelijk in de periode dat de minister studeerde. Dit kan ook bijgedragen hebben tot een langere studietijd van toenmalige studenten.

3) De minister heeft SIHO (Steunpunt Inclusief Hoger Onderwijs) niet in het leven geroepen. SIHO bestaat al sinds 2008. Ben Weyts heeft de organisatie extra middelen gegeven om ook een Vlaanderenbreed beleid op te zetten rond het mentaal welzijn van studenten. Dit was voorheen nog geen taak van SIHO. Het gaat hier dus om een uitbereiding van een al bestaande instantie en niet om een volledig nieuwe instantie.

0
Gemiddeld: 4 (4 stemmen)

Reacties

Bericht: 
ben is kanker gay

Reactie toevoegen