"We blijven hier zolang het nodig is"

Als het gutst in Brussel, druppelt het in Gent

Eind januari 2021 installeerden mensen zonder geldige Belgische verblijfspapieren zich in de Brusselse Begijnhofkerk en de refters van de Brusselse universiteiten VUB en ULB. Een vierhonderdtal van hen eist een collectieve regularisatie opdat ze legaal in het land zouden kunnen verblijven. Deze eis komt er nadat de sans-papiers jarenlang — sommigen onder hen al 33 jaar — zonder de nodige papieren leven en werken in België. Het gebrek aan een verblijfsvergunning plaveit voor hen de weg naar grote onzekerheid: armoede en soms het volledig ontberen van enige sociale bescherming. Hun aanvragen tot regularisatie zijn al meermaals afgekeurd en gesprekken met de bevoegde overheidsinstantie blijven nu ook spaak lopen. Sinds 23 mei zijn een tweehonderdtal bezetters daarom gestart met een hongerstaking.

Uit solidariteit met deze hongerstakers wordt sinds 5 juli het UFO bezet door activistische studenten en sympathisanten. Rector Van de Walle reageerde ondertussen; een reactie die met teleurstelling werd ontvangen door de bezetters.

"Ik kan niet thuis zitten als ik weet dat er onrecht gaande is"

Het aantal bezetters van het UFO fluctueert, maar de actievoerders spreken van een honderdtal bezoekers sinds vorige week. Ze zijn georganiseerd als collectief en hanteren geen hiërarchie — er is dus geen sprake van een individuele initiatiefnemer. Volgens de activisten is de groep erg heterogeen: studenten en niet-studenten, Gentenaren en Brusselaars. Allen nemen onafhankelijk van elkaar deel aan de actie. Rita is een van de deelnemers die niet meer studeert. "Aangezien ik toch vanop afstand mag werken, doe ik dat liever hier om mijn steun te betuigen aan dit initiatief en zo ook voor een rechtvaardige samenleving", vertelt Rita tussen het typen door. Ook Frites Mohamed is geen student meer. Hij werkt en leeft in België sinds 2005 maar heeft zelf ook nog steeds geen papieren. Dat ook hij in Gent zijn steun komt betuigen is voor hem vanzelfsprekend. Ondanks alles heeft hij "nooit de hoop opgegeven".

"Aangezien ik toch vanop afstand mag werken, doe ik dat liever hier om mijn steun te betuigen aan dit initiatief en zo ook voor een rechtvaardige samenleving" — Rita

In de verhalen van de verschillende bezetters is dat een constante: steun betuigen en niet-aflatend hoopvol zijn. De situatie wordt nochtans met de dag nijpender en de actievoerders beseffen dit op een heldere, pijnlijke manier. Ze staan dagelijks in verbinding met actievoerders in Brussel, voornamelijk de Union des Sans-Papiers pour la Régularisation (USPR) en Action Citoyenne. De USPR is de organisatie die ook de drie bezettingen in Brussel coördineert, onder andere die bij de VUB en ULB. De Gentse bezetters zien hun actie dan ook als een onderdeel van die in Brussel. Hun eisen bijstellen is bijgevolg niet aan de orde. Jip, een bezetter en studente, verklaart: "Onze eis is solidariteit voor regularisatie. Er is nood aan langetermijnoplossingen, maar de situatie nu is urgent. We weten dat er mensen kunnen sterven, nu of in de komende dagen."

Dat na de ULB en VUB ook een gebouw van de UGent wordt ingeschakeld als een uitloper van de bezetting heeft zijn redenen, menen de actievoerders. In het relaas van de bezetters weerklinkt immers hun vertrouwen in de maatschappelijke rol van een universiteit. De universiteit is daardoor, leggen ze uit, de plek bij uitstek om druk te zetten op de overheid. Studenten Jip, Ambika Amrashee Sena, Naomi en Antoine Chateau-Kloots echoën elkaars woorden wanneer ze benadrukken dat een universiteit volgens hen niet zwijgzaam mag zijn. Er kwam al steun van een honderdtal onderzoekers, lesgevers en organisaties verbonden aan de UGent in een open brief. Hierin onderschrijven ze de eisen van de actievoerders. De actievoerders zeggen dat die steun hen vertrouwen gaf. Als zelfs professoren migratierecht het eens zijn met hun eisen, waarom blijft de bevoegde overheidsinstantie dan nog passief? De reactie van het rectoraat was daarentegen aan de lauwe kant.

Als zelfs professoren migratierecht het eens zijn met hun eisen, waarom blijft de bevoegde overheidsinstantie dan nog passief?

De actievoerders hebben ons laten weten dat de ontvankelijkheid voor dialoog tussen de actievoerders en het rectoraat op een heel laag pitje staat. Tot op heden is er een stilzwijgend akkoord met de bezetters: ze mogen blijven, zolang ze er geen zootje van maken. Dat waren ze tevens nooit van plan: "Het is in ieders belang om het hier proper te houden", vertelt Jip. Activiste Sus vat samen wat weerklinkt in de getuigenissen van vele actievoerders: "Ik kan niet thuis zitten als ik weet dat er onrecht gaande is. We zullen hier blijven zolang het nodig is".

Durf spreken?

Rector Rik Van de Walle, aan wie de actievoerders het grootste deel van hun eisen richten, ging met de actievoerders spreken en reageerde ook in de vorm van een statement. Daarin haalt hij de gezamenlijke verklaring van de rectoren van de vijf Vlaamse universiteiten aan. In deze boodschap richten de rectoren zich tot de overheid en vragen ze "een menselijke oplossing te vinden". Volgens Van de Walle betekent dit zoveel als het garanderen van toegang tot zorg wat betreft de hongerstakers te Brussel. De sans-papiers zouden ook toestemming moeten krijgen tot het aanvragen van een verblijfs- of werkvergunning. Met de eis voor een collectieve regularisatie lijkt de rector echter niet in te stemmen. Hij erkent wel degelijk de urgentie van de situatie, maar pleit voor "een aanpak die mensen maximale kansen biedt binnen de marges van wat haalbaar is" en "een snelle en uiterst menselijke aanpak bij de afhandeling van elke individuele vraag tot regularisatie." Deze afwijkende visie doet vermoeden dat het gesprek tussen de rector en de actievoerders voor die laatsten dan ook eerder voor teleurstelling zorgde. 

Het UFO wordt al meer dan een week bezet, maar de actievoerders maken geen aanstalten om er te vertrekken. Het gebouw werd behangen met protestborden, spandoeken en afbeeldingen van de hongerstakers die de solidariteit en nood aan actie duidelijk dienen te maken. Er werd op maandagavond 12 juli ook een tegenprotest uitgevoerd door leden van de rechtse studentenvereniging KVHV Gent (Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond) die hun misnoegen uitten jegens de boodschap van de actievoerders via posters waarop "illegaliteit is criminaliteit" te lezen viel. De posters werden ook op andere UGent-locaties verspreid.

De continue aanwezigheid van de actievoerders doet vermoeden dat noch een tegenprotest, noch de reactie van de rector de protestactie zal betomen. Hoe lang het UFO nog bezet blijft, is voorlopig onduidelijk, maar de verkondigde solidariteit met de Brusselse hongerstakers getuigt alvast van volharding in tijd en ruimte.