Wanted: rector en vicerector

Het meest opvallende aan de afgelopen kiesperiode is misschien dat, ondanks het fluctueren van het aantal stemmers, de kandidaten vijf stemrondes lang steeds een ongeveer even groot percentage aan stemmen hebben gehaald. Bij het duo Rik Van de Walle en Mieke Van Herreweghe was dit 57,76 procent in de eerste stemronde en 58,10 procent in de laatste ronde. Guido Van Huylenbroeck en Sarah De Saeger behaalden in de eerste ronde 36,20 procent en in de laatste ronde 32,57 procent. De grootste stijger in de vijf stemrondes was dan ook de optie 'blanco': van 6,05 procent naar 9,32 procent. "Een aanvaardbare stijging", noemde voorzitter van de kiescommissie Sas van Rouveroij het. Hij prees de opkomst in de laatste ronde. "De kandidaten slaagden erin 14.545 mensen te laten stemmen - de hoogste opkomst tot nu toe."

De agenda

Sas van Rouveroij

Ondanks de stijgende opkomst bij de stemrondes is er nog altijd geen uitsluitsel. In het kiesreglement dat in februari door de Raad van Bestuur (RvB) is goedgekeurd zijn twee cycli voorzien. Hoewel dat allesbehalve gewenst was, heeft de RvB er dus toen al rekening mee gehouden dat de mogelijkheid bestond dat er na vijf rondes nog steeds geen tweederdemeerderheid behaald zou zijn door een kandidaat-duo.

"De vereiste tweederdemeerderheid blijft gehandhaafd"

De kandidaten uit de eerste cyclus gaan niet automatisch over naar de tweede: elk duo dat dit wenst mag zich opnieuw kandidaat stellen voor de tweede ronde. De vereiste tweederdemeerderheid blijft gehandhaafd, omdat het nog steeds om hetzelfde kiesreglement gaat. Na Van Huylenbroeck vergeleek ook van Rouveroij het met de pauze tijdens een voetbalwedstrijd: "Tijdens de half time kan je toch niet ineens de regels veranderen?" De kiescommissie heeft wel de bevoegdheid om nieuwe termijnen te bepalen, wat nu ook gebeurd is: de stemrondes zullen nu telkens één dag duren, in plaats van tweeënhalve dagen. De agenda voor de tweede cyclus ziet er als volgt uit:

* 29 tot 31 mei: duo's kunnen hun kandidatuur indienen
* 19 tot 20 juni: eerste stemronde
* 21 tot 22 juni: tweede stemronde
* 23 tot 24 juni: derde stemronde
* 26 tot 27 juni: vierde stemronde
* 28 tot 29 juni: vijfde stemronde

De kieskoorts loopt dus verder tijdens de examenperiode, ideaal.

Waarom twee derden?

De afgelopen weken werd er duchtig gevloekt over de vereiste tweederdemeerderheid. Deze zou niet aangepast zijn aan het nieuwe kiessysteem. Vroeger mocht er maar een beperkte groep afgevaardigden per geleding stemmen. Zij werden gedurende een hele dag 'opgesloten' in een ruimte, als ware het een pauselijk conclaaf. Het was in ieder geval niet voor de hand liggend dat ze het gebouw verlieten. Tijdens zo'n verkiezingsdag werd er gestemd tot er een rector en een vicerector verkozen waren, en ook toen waren meerdere stemrondes eerder regel dan uitzondering. Tussen de rondes door was er contact tussen de kiezers, en konden kandidaten de kiezers ook toespreken. Deze dynamiek is er niet wanneer iedereen aan de UGent mag stemmen, en wanneer dit bovendien ook nog eens digitaal moet gebeuren. 

"Het is een fundamenteel beginsel aan de UGent om te verlangen naar twee derden"

Emmanuel Macron behaalde tijdens de Franse presidentsverkiezingen een monsterscore van 66,06 procent, maar zou aan de Universiteit Gent niet verkozen zijn als rector, klonk het onder andere op Twitter. Toch blijven we in de tweede cyclus nog vasthouden aan de tweederdemeerderheid. Dat gebeurt omwille van verschillende redenen, aldus van Rouveroij. Zowel het juridische als het ethische aspect spelen mee. Tussen de twee cycli kan je niet opeens de regels veranderen. Daarnaast is er aan de UGent ook de traditie om een rectoraal koppel met tweederdemeerderheid te verkiezen. Dat is nog een heel belangrijke reden waar van Rouveroij de nadruk op wil leggen. "Het gaat om een wezenskenmerk van onze universiteit. De UGent is de enige gemeenschapsinstelling op universitair vlak. Wij zijn de enige universiteit die voor 100 procent eigendom is van de Vlaamse Gemeenschap en wij willen een spiegel zijn van de samenleving", klinkt het. "Aan onze alma mater redeneren we niet vanuit de koele wiskunde van de meerderheid, maar vanuit de noodzaak om een draagvlak te zoeken over alle geledingen heen. De tweederdemeerderheid dwingt koppels om goed te scoren bij proffen, assitenten, academisch en technisch personeel en studenten. Het is een fundamenteel beginsel aan de UGent om te verlangen naar twee derden omdat dat een verlangen is naar draagvlak en participatie."

Doemdenken

Indien er echter na de vijf stemrondes van de tweede cyclus weer geen kandidaat-duo twee derden van de stemmen achter zich weet te krijgen, zullen we dit verlangen een beetje moeten intomen. Als er op 29 juni nog steeds geen rector en vicerector uit de stembus komen, zal de RvB op 6 juli samenkomen om het kiesreglement te evalueren en desgevallend aan te passen. "We kunnen geen perpetuum mobile van het eeuwigdurend verlangen tot stand brengen", zegt van Rouveroij. "In zo'n geval is het aan de Raad van Bestuur, en niemand anders, om te beslissen wat we zullen doen." In ieder geval zal de RvB niet lang kunnen stilzitten: de uiterste vervaldag om een rector te verkiezen is volgens van Rouveroij 9 oktober. Wordt ongetwijfeld vervolgd.