Recensie: Tenet

150 minuten aan eyegasms

Een spoilervrije synopsis bieden van 'Tenet' is, gezien de complexiteit van de film, arbeidsintensief en vrij onmogelijk zonder vaag te blijven. Laat het ons houden op de opmaak van de trailer: het personage van John David Washington wordt ingeschakeld in een topgeheime, supranationale taskforce met als doel de Derde Wereldoorlog te helpen voorkomen, waarbij hij geconfronteerd wordt met objecten en individuen die de regels van de lineaire tijd overschrijden.

Christopher Nolan, bekend van films als 'Inception', 'Interstellar' en de 'The Dark Knight'-trilogie komt ditmaal op de proppen met een film die − zoals het de regisseur siert − het begrip 'tijd' conceptueel aan de kaak stelt en naar ongeziene hoogten drijft. Dit is geen film om thuis eens op een luie avond te bekijken, maar een cinematografische mastodont die nergens anders dan in een cinemazaal met opengevallen mond mag ervaren worden. De scherpe visie van Nolan, vergezeld door het acteertalent van alle betrokken acteurs, grijpt je onverwijld en met enige agressie vast vanaf de eerste seconde en laat je niet meer los. Nolan houdt van praktische special effects, zoals de gekatapulteerde vrachtwagen uit 'The Dark Knight', en ook hier zorgt die praktische ingesteldheid voor verbluffende scènes met ontploffende vliegtuigen en snelwegachtervolgingen.

De totaliteit van het verhaal is simpelweg ontzagwekkend

Maar dan is er nog niet gesproken over het tijdsconcept. Het valt letterlijk niet uit te leggen zonder de clou van de film deels weg te geven, maar begrijp dat het heeft geleid tot scènes waarin kogels niet worden afgevuurd, maar opgevangen. Waar vuistslagen niet worden geïncasseerd, maar geïnverteerd, waar individuen die in verschillende richtingen doorheen de tijd bewegen − een geïnverteerde entropie − samen in beeld komen en interageren. Hoe ze het in beeld hebben gekregen, blijft een raadsel. Het plot van de film is er echter zo vernuftig en fijnmazig mee verweven dat de totaliteit van het verhaal, het construct, daardoor simpelweg ontzagwekkend is. En dan wordt er nog niet gesproken over de muziek van Ludwig Göransson, gekend van 'Black Panther'. Eén woord: fenomenaal.

150 minuten aan apathie

Eerlijkheid duurt echter het langst en geen enkele film is perfect. Waar het in 'Tenet' uitpuilt van het cinematografisch vernuft, het technische meesterschap, de sublieme acteerprestaties en de intellectuele vindingrijkheid, ontbreekt het aan emotionaliteit. In 'Inception' werd DiCaprio's personage geteisterd door liefdesverdriet jegens zijn overleden vrouw die de grens tussen droom en werkelijkheid niet meer waarnam, en in 'Interstellar' werd McConaugheys personage gestuwd door de liefde voor zijn dochter, ongeacht tijd en ruimte. In 'Tenet' is zoiets bijna volledig afwezig. De emotionele groei van de protagonist, die overigens naamloos blijft doorheen de film, is gelinkt aan de sympathie die hij ervaart voor de psychologische uitbuiting dat een nevenpersonage doorstaat. Het klinkt gedistantieerd en het plot is in deze ook zo, wat weinig Nolanesk is; elk personage is vrij oppervlakkig, maar kundig en intelligent.

Het ontbreekt 'Tenet' aan emotionaliteit

Het valt daarentegen te betwijfelen of dit per se een negatief punt is. De film doelt namelijk minder op de klassieke emotionele loutering van een kroniek, de zogenaamde catharsis, en dient meer als studie van dat tijdsconcept. Het tracht filmische grenzen te verleggen en een intrigerend, moeilijk verhaal te vertellen dat herbekijken verplicht. Meerdere malen herbekijken zal voor sommigen waarschijnlijk zelfs een noodzaak zijn, want 'moeilijk' is hier allerminst een overdrijving. 'Inception' is er niets bij. Gedurende het eerste uur laat Nolan slechts broodkruimels na voor aandachtige kijkers en vaak is er nood aan complex expositiemateriaal in dialoog om inzicht te krijgen in het tijdsconstruct dat Nolan heeft gecreëerd, wat voor sommige kijkers een stroeve ervaring kan opleveren.

Of deze film de cinemazalen zal redden in deze financieel precaire tijden? Dat zal – ironisch genoeg – enkel de tijd kunnen uitwijzen. De emotionele afstandelijkheid van de film wordt echter meer dan ruim gecompenseerd door zijn rauw vernuft, dus misschien zal het spektakel op zich genoeg mensen aantrekken.