Recensie: Das Schweigende Klassenzimmer

Je moet wel Duits zijn om ideologieën te begrijpen. Nogal cynisch, dat je twee dictaturen moet meemaken om daar kennis over te vergaren. Maar het is zo. Of dat is toch alleszins wat ik uit de Duitse cinema moet afleiden.

Ondertussen zijn er al meerdere parels uit de Duitse cinema die het gevaar van een extreme ideologie aan de macht beschrijven. Denk zo bijvoorbeeld aan de klas die het fascisme vanop de eerste rij aanschouwt in Die Welle. Of aan de geheimagent die de communistische orde belangrijker vindt dan das Leben der Andern. Het is moeilijk om te zeggen dat het leuk is om een nieuw pareltje in deze rij te ontdekken. Niet omdat de films niet goed zijn, maar juist omdat ze zo goed zijn. Ze zijn stuk voor stuk erg confronterend.

‘Das Schweigende Klassenzimmer’ begint als een onschuldige tienerfilm, een sfeer die door de film verder wordt uitgewerkt door de vele verwijzingen naar 'The Dead Poets Society', een cult classic in het genre. We maken kennis met twee vrienden, Kurt en Theo, op hun stiekeme uitstap naar West-Berlijn. Wat begint als een jeugdig avontuur om een Westerse erotische film te zien, eindigt met de twee jongens die de Hongaarse studentenopstanden op het nieuws te zien krijgen. Compleet overstuur bij het zien van een succesvol verzet tegen de Russen, delen ze dit nieuws met hun klasgenoten. De studenten hebben het gevoel dat ze iets moeten doen en besluiten daarom twee minuten stilte te houden voor de gevallen Hongaarse studenten. Dan barst het verhaal los in al zijn genuanceerde complexiteit.

Oost-Duitsland was ten tijde van de Hongaarse opstanden een kruispunt, waar radicaal verschillende ideologieën het tegen elkaar opnamen. Er waren de fascisten, die niet zolang geleden aan de macht stonden. De communisten, die na zo lang het verzet te hebben geleid, eindelijk de touwtjes in handen hadden. De kapitalisten, die met behulp van de Amerikanen een poging deden West-Duitsland herop te bouwen. De anarchisten, die evenzeer in het verzet hadden gezeten. In plaats van al deze ideologieën simpelweg af te schilderen als een soort bezweringen die mensen in monsters veranderen, kiest 'Das Schweigende Klassenzimmer' ervoor om een genuanceerder verhaal te brengen.

Zo valt het bijvoorbeeld op dat de studenten het socialisme nooit veroordelen of verloochenen. Zoals de directeur op een bepaald moment zegt, heeft hij de studenten opgeleid tot ‘brave socialistjes’ en daar heeft hij gelijk in. Ook de leden van de communistische partij worden zelden voorgesteld als irrationele monsters. Hetzelfde geldt voor alle mensen met een andere extreme mening. De film praat niet goed wat deze mensen deden, maar rijkt wel een beeld aan om te begrijpen waarom ze het gedaan hebben. In zekere zin durft de film zelfs de dialoog aan te gaan door ook de positieve kanten van de DDR te laten zien en de handelingen van de studenten te laten vertrekken uit dezelfde ideologie.

De antogonist van de film is dan ook niet echt één persoon of één ideologie, maar, zoals op een bepaald moment zo mooi gezegd wordt door de oude homoseksuele anarchist Edgar, de staat zelf. Het is de totalitaire staat die mensen dwingt het ergste in zichzelf naar boven te halen. Of deze antagonist overwonnen wordt, of zelfs maar kan worden, is een open vraag.

De enige grote vorm van kritiek is misschien dat niet alle tieneracteurs altijd even overtuigend overkomen. Of toch in het begin van de film, waar alles nog een beetje luchtiger is. Deze simpele personages ontpoppen zich doorheen de film echter tot complexe drie-dimensionele individuen, die op hun eigen manier een leven voor zichzelf proberen te maken in een land waar dat niet kan. Zo ook valt het spel van de acteurs na een paar scènes volledig op zijn plaats.

'Das Schweigende Klassenzimmer' is een echte Duitse parel. Het is aangenaam om naar te kijken en van hoge kwaliteit. Het is emotioneel om naar te kijken - ik geef toe, ik heb geweend. Het is interessant om naar te kijken en erg intellectueel uitdagend met momenten. En de acteurs spreken Duits. Wat wil een mens nog meer?

0
Gemiddeld: 3 (1 stem)

Reactie toevoegen