Ongeduldig maar grondig wil Coup des Arts de cultuurwereld hertekenen: "We moeten een einde maken aan de raciale ongelijkheden en de koloniale bureaucratieën die ingebed zijn in de kunsten, culturele sector en andere delen van de samenleving."
2020 schiet met scherp: Covid-19 maakte duidelijk waar de macht ligt en wie zich in precaire situaties bevindt, gezondheidscrisis of niet. De dood van George Floyd wakkerde wereldwijd de aandacht voor politie, systematisch racisme en privilege aan. In Vlaanderen werd er keihard gesnoeid in cultuur, in de tijd dat we nog konden plakken aan elkaar in metro's en obscure feestzalen. Maar ook de tijd die daarop volgde was niet mals voor de culturele wereld: Covid-19 is veel, maar geen kunstminnende ziel. Geen happy beginning dus: het is in deze woelige tijden dat Coup des Arts de wereld binnenstormde. Een intersectionele actiegroep met een stevig manifest, klaar om de witte cultuurwereld van een fris kapsel te voorzien. Twee leden schetsen waarom ze zich achter deze groepering schaarden.
"Jij bent niet welkom in de culturele sector"
"Coup des Arts is ontstaan door het gevoel van 'ik ben niet welkom in de culturele sector'", brengt Musia aan. "De groep is heel gemengd en divers: die frustratie ligt niet enkel bij niet-witte mensen. Ook op gendervlak is Coup des Arts heel evenwichtig. We merken dat onze eisen niet enkel een probleem vertalen van 'gemarginaliseerde groepen', maar dat het weerklank vindt in andere lagen van de maatschappij." Mustaf voegt toe dat de gedeelde frustratie, naast een gemeenschappelijk startpunt, ook de aanleiding vormde om samen te werken aan een actieve, vitale groep: "Het is zo dat we die frustratie delen, dat onverwelkomend element (h)erkennen. Maar we vonden energie in elkaars drive om er iets aan te doen. De zeitgeist is geen verzachtend element: de, naar mijn inziens, schijnbaar genegeerde opmars van extreemrechts, de dood van George Floyd en de wereldwijde golf van protest en 'tegenprotest'. Dat alles is beangstigend en die angst kunnen delen met een groep verlicht het."
"De gemeenschappelijke frustratie en angst vormden we om tot een actie"
Grassrootsorganisaties die discriminatie, structurele ongelijkheid en racisme in de culturele sector aan de kaak wil stellen zijn niet talrijk, maar wel aanwezig. Onder andere Café Congo en Hart boven Hard trachten de kunstwereld te ontladen van de structurele white gaze. Musia benadrukt dat ze binnen Coup des Arts willen vermijden dat ze het signaal geven dat ze "uit de grond geschoten zijn, en alles gaan oplossen. We willen de strijd niet kapen, maar de blik nog actiever richten naar mensen die al lang bezig zijn met antiracisme en dekolonisering". Veeleer zien de twee activisten Coup des Arts als een groep die ademruimte kan scheppen in dat activistisch veld: "als we praten met activisten, horen we dat ze moe zijn. Keer op keer moeten ze uitleggen wat het probleem is, om vervolgens te zien hoe weinig er verandert" zegt Musia. "Coup des Arts richt zich specifiek op racisme en kolonialisme in de cultuursector. Maar al die organisaties moeten samenwerken aan het groter geheel. Samen kunnen we verandering brengen aan al wat niet in balans is", vult Mustaf aan.
Le coup de Coup des Arts
Coup des Arts onthulde eerst hun manifest, en kwam later met een petitie waarin hun eisen kunnen worden beaamd door eender welke ondertekenaar. "De petitie kan aldus gezien worden als een open brief," zegt Musia, "waarmee we willen zeggen: 'kijk, al deze mensen zijn akkoord'." Naast het manifest en de petitie vond er op 25 juli een concrete actie plaats: Coup des Arts zou het KVS (een schouwburg in Brussel, red.) kapen: een, weliswaar zachte, coup plegen. De bedoeling was om minstens tien dagen lang een platform te zijn voor discussies en informatie over dekolonisering, gelijkheid en antiracisme. Er zouden ook gratis maaltijden uitgedeeld worden, en een toegankelijk cultureel programma.
"Met de petitie willen we zeggen: 'kijk, al deze mensen zijn akkoord'"
Een patrouillerend politiekorps en een niet erg proactieve KVS-directeur lieten de coup in het water vallen. "Dat was een anticlimax: we voelden ons niet gehoord, en kregen niet het platform waarop we gehoopt hadden", zegt Mustaf. Het belang van die eerste actie was, zo zegt Musia, ook dat "Coup des Arts wil inzetten op het actieve, het concrete. Coup des Arts focust op de culturele wereld: hoe wordt er omgegaan met niet-witte mensen? De eerste actie, met discussiegroepen en panels, zou die strijd al kunnen concretiseren.
Kunst zonder kader
Hoewel kunst uit vele gronden schiet, zijn kunst(hoge)scholen één van de vele schakels die een culturele status quo boetseert. "Doorheen mijn schoolcarrière heb ik mijn eigen kader moeten creëren. Ik voelde me buitengesloten door de canon die we op school voorgeschoteld kregen," zegt Mustaf. "Kunstscholen zouden het moeten hebben over de muren waarover studenten moeten klauteren in hun instituut."
"Je kunt aankaarten dat de status quo niet oké is zonder op alles alle antwoorden te hebben"
Een manifest schrijven, zo stelt Musia, vereist niet dat er een ideale oplossing in de eisen verscholen moet liggen: "Het is niet omdat we aangeven dat we ontevreden zijn, dat we alle antwoorden op het probleem moeten kunnen geven. We kaarten aan dat de status quo niet oké is, maar een concrete uitwerking van een ideale maatschappij is geen vereiste voor de legitimiteit van onze eisen."
De twee geïnterviewde leden wensen te benadrukken dat ze als individu spreken en niet als woorvoerder van Coup des Arts. De groep streeft een horizontale werking na zonder scherpe hiërarchische afbakeningen.
Het volledige manifest van Coup Des Arts is te vinden op hun Facebookpagina.
De petitie waarnaar in het artikel wordt verwezen kun je hier vinden.
Reactie toevoegen