De tiende editie van Nacht van de Vrijdenker is een feit. Die vond plaats op een druilige zaterdagnamiddag, een perfect moment om de ziel te verlichten. Voor de socialistische prijs van 30 euro kon je je hoofd laten vollopen met nieuwe gedachten.
Voor het tiende jaar op rij bracht de Vooruit tal van vooraanstaande denkers uit binnen- en buitenland samen die hun gedachten de vrije loop mochten geven over hedendaagse vragen. Verspreid over vier prestigieuze zalen in het gebouw kon je als bezoeker lezingen, panels, interviews en debatten bijwonen die je met het nodige hersenvoer naar huis stuurden.
Het programma bood dit jaar weer voor ieder wat wils op vlak van cultuur, maatschappij, geschiedenis of andere ethische thema's. 'Wat betekent het om echt jezelf te zijn?' en 'Hoe kunnen we een zinvol leven leiden?' voor de student filosofie met een identiteitscrisis. 'Wat betekent het om een zwarte vrouw te zijn in deze samenleving?' en 'Welke laag voegt womanism toe aan feminisme?' voor alle geëmancipeerde vrijdenkers. En mijn favoriet, 'Moeten we stilstaan bij alle revolutionaire technologische ingrepen die mogelijk worden tijdens de zwangerschap?'
Om een algemeen beeld van de avond te schetsen, is de vergelijking met een lokale biowinkel op spitsuur wel gepast. De vrijgevochten middenklasse bestaat uit twee makkelijk te onderscheiden groepen: een oudere in zwart COS-uniform een jonge generatie in tweedehandskleren. 'Preken voor eigen parochie' dekt de lading wel ongeveer. Desondanks was het een zeer informatieve avond die nieuwe inzichten en betekenisvolle bedenkingen teweegbracht.
Is Brave New World dan toch niet zo ver gezocht?
Als onwetende beginnende vrijdenkers, met een toch lichtjes ontwikkelde sterke mening over de wereld, baanden we ons een weg door het doolhof van ervaren filosofen en vrijdenkers. Met een zachtjes sceptische blik op 'filosofie voor filosofen' begon de avond direct goed. Een ethische (toekomst)blik op zwangerschap werd druk besproken met filosofe Elselijn Kingma en bio-ethicus en professor aan onze universiteit Seppe Segers. De zwangerschap kan aan het begin en aan het einde ingekort worden door hedendaags onderzoek. Een embryo kan bijvoorbeeld met ivf langer worden opgevolgd in een petrischaaltje en vanaf 24 weken kan een premature baby al overleven in de couveuse. Verdere ontwikkelingen zoals artificiële baarmoeders en premature lammetjes brengen een hele reeks vragen met zich mee. Welke rechten op overleven heeft een foetus bij abortus als die in leven gehouden zou kunnen worden?
De vraag waar de moeder eindigt en de foetus begint, heeft blijkbaar ook geen eenduidig antwoord. Kingsma gaf volgende uitleg over dit probleem: "Een broodje bakken in de oven, een vis in een bokaal, allemaal beeldspraak die een invloed heeft op hoe we denken over zwangerschap. Een embryo die in de placenta groeit is als een zeer speciaal orgaan, het maakt deel uit van het vrouwelijk lichaam en de samenwerking is bijzonder en belangrijk." Segers duidde het idee van ectogenese, een volledige zwangerschap buiten het lichaam. Het dystopische beeld dat ook werd geschept in 'Brave New World' van Aldous Huxley, is onrealistisch. Segers vond dat de gesprekken over die overdreven, onrealistische ideeën de plaats innemen van de realistischere en meer dringende vragen. De eerstvolgende vragen die wij als maatschappij (die gekke filosofen toch) moeten beantwoorden zijn volgens hem: 'Hoe voeren we ethisch onderzoek?' en 'In welke mate heeft de moeder dan een stem in het onderzoek op in vitro-experimenten?'
Eigen spiritualiteit in het verleden, heden en de toekomst
In de Domzaal, helemaal bovenaan in de Vooruit en na oneindig veel trappen, sprak Cassandra Ellerbe over de extra laag die zwart feminisme toevoegt aan het gesprek over gelijkheid. In een lezing getiteld 'Kracht vinden in zelfzorg en spiritualiteit: navigeren door mondiale onrust met inzichten uit het zwart feminisme' kwam ze als empowerment coach haar visie uitleggen op de actuele kwestie. Womanism is een extra laag die bij feminisme komt, waarbij zwarte vrouwen niet alleen strijden voor gelijkheid aan de geprivilegieerde oudere, witte man, maar waarbij ze voornamelijk moeten overleven en navigeren in de samenleving. Voorzien van een PowerPoint toonde ze eindeloos veel voorbeelden van inspirerende voormalige en hedendaagse vrijdenkers. Audre Lorde, Susan Taylor en Adrian Mary Brown zijn blijkbaar het onthouden waard. Concepten zoals dekolonisatie, de invloed van kemetic yoga en connectie met voorouders werden allemaal kundig besproken.
Theatermaker, columnist activist en een stevige mening: Martha Balthazar
Tim Hofman was een van de grootste sprekers van de avond, en had het over de nood aan activisme en zijn ervaring hiermee. Hij was afwezig op de avond zelf en werd vervangen door Martha Balthazar, een 26-jarige Gentse vrouw, actrice en activiste die stevig in haar schoenen staat. Ze ging in gesprek met Boris van der Ham, die haar mening soms wat extra op de rooster legde. Ze hadden allebei een sterke mening, spraken elkaar soms tegen, maar waren het ook soms volledig met elkaar eens. Het was een verbazingwekkend gesprek: Boris van der Ham zorgde voor een interessante, kritische ondervraging en Martha Balthazar antwoordde steeds kordaat, zonder aarzelen en stond achter elke uitspraak. Het gesprek ging eerst over haar voorstelling 'Boerenpsalm', een modern boerendrama gebaseerd op een onderzoek over de landbouwsector. Daaruit vloeiden op natuurlijke wijze verschillende andere gespreksonderwerpen voort. Toen het gesprek in het heetst van de strijd richting de oorlog in Palestina ging, liep het even bijna mis. De uitspraak: "Het is blijkbaar polariserend om tegen genocide te zijn", werd ontvangen met een daverend applaus.
Hoe de wereld gered zal worden met controversiële mening is nog maar de vraag, maar het zorgt in elk geval wel voor een bewogen avond. 30 euro is niet goedkoop, maar het was het helemaal waard.
Reactie toevoegen