Brandende longen, wat is daar nu zo erg aan?

De laatste tijd komt het steeds vaker voor dat nieuwsberichten gedeeld worden via Instagram. Het is een handige manier om iets snel onder veel mensen te verspreiden. Zeker als blijkt dat bepaalde zaken van groot maatschappelijk belang niet makkelijk hun weg vinden naar de grote, traditionele media.

Na een paar Instastories te hebben doorgeklikt, was er één ding dat bleef terugkeren: screenshots van twitterposts die meldden dat het Amazonewoud al twee weken lang in brand staat. Gek. Het was niet de eerste keer dat ik deze berichten zag op Instagram, maar ik was er nog nooit een nieuwsartikel over tegengekomen.

Fake news?

Het spreekt voor zich dat Instagram an sich geen betrouwbare bron is. Na een paar minuten scrollen beginnen berichten elkaar tegen te spreken. Bijvoorbeeld over hoe lang deze brand nu effectief al bezig is en over de grootte ervan. Er lijkt echter geen twijfel over te bestaan dat de branden wel degelijk gaande zijn. Hoeveel er op dit moment zijn, valt moeilijk in te schatten. Wel is geweten dat sinds januari 2019 er al minstens 72.000 bosbranden zijn geweest in het Amazonewoud. Om dit even in perspectief te plaatsten: in heel 2018 waren het er minder dan 40.000. Deze cijfers werden gepubliceerd door The National Institute for Space Research (INPE). De data van hun satellieten tonen dat het aantal branden ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar met 84% gestegen is.

De kans is groot dat u zich begint af te vragen waarom dit voor mij zo belangrijk is. Ik zit middenin mijn herexamens, wat kan een brandend bos aan de andere kant van de wereld mij schelen? Wel, het Amazonewoud is het grootste regenwoud van de wereld en bijgevolg een vitale schakel in het verwerken van CO₂. Het is een feit dat er op dit moment te veel CO₂ wordt uitgestoten. Dit terwijl er eigenlijk meer bossen zouden moeten worden aangeplant om dit te kunnen verwerken. Het is dus niet voordelig dat grote delen van de 'groene long' van de aarde platgebrand worden.

Verontwaardiging

Wat mij nu verbaast, is dat dit pas gisteren (21 augustus) in de Belgische 'klassieke media' verscheen, terwijl het nieuws wel al een aantal dagen de ronde doet op Instagram en Twitter. Recent heeft de Braziliaanse president Jair Bolsonaro een toespraak gehouden over de hele kwestie. De internationale media zijn pas daarna met het verhaal van de branden aan de haal gegaan. Wordt een crisis écht pas nieuwswaardig als er een politiek statement over naar buiten wordt gebracht? Persoonlijk vind ik dit een vreemde redenering, misschien zelfs een beetje paradoxaal. Is het afbranden van de grootste  CO₂-verwerker van onze planeet op zich al niet nieuwswaardig?

Is het afbranden van de grootste CO₂-verwerker van onze planeet op zich al niet nieuwswaardig?

Via sociale media worden de beelden van de bosbranden al sinds 17/08 verspreid. De lokale bevolking deelt zo foto's van dikke verblindende rook. Toch is dit voor de pers pas nieuwswaardig als die milieuramp wordt vernoemd in een persconferentie waar met verwijten gegooid wordt. Hoe komt het dat er bij het afbranden van de Notre-Dame meteen live verslag werd uitgebracht over die 'verschrikkelijke' gebeurtenis, maar we pas vier dagen na het opduiken van beelden over deze branden worden geïnformeerd? 

Persplicht

Volgens de Code van de Raad voor de Journalistiek heeft de pers de plicht om burgers te informeren over zaken van maatschappelijk belang. Het lijkt alsof een aantal kranten hun voeling met deze regel kwijtgeraakt zijn. Of misschien houden ze er een vreemde definitie van het 'maatschappelijk belang' op na. Rampen die te maken hebben met klimaat, honger of massamoorden zijn in mijn ogen zaken van groot maatschappelijk belang. Ook zonder dat er persconferenties over worden gehouden.

Ik denk dat de pers vaak een verkeerd perspectief hanteert bij het zoeken naar verhalen. Ze schenken te veel aandacht aan onbelangrijke dingen, leggen te veel focus op het politieke en vergeten daarbij te zoeken naar wat maatschappelijk relevant zou kunnen zijn. Natuurlijk zijn het politieke en het maatschappelijke aan elkaar gelinkt, daarvan ben ik me bewust, maar ik denk dat het onze taak is als media om deze zaken zo neutraal mogelijk te duiden, zodat de urgentie van dit soort zaken duidelijk wordt en blijft. Een hele hoop quotes, namen en politici staan dat vaak in de weg. Mensen worden overspoeld met politiek nieuws, zodat hen vaak eigenlijk niet zo veel meer kan schelen. Dus wanneer wij elke maatschappelijke gebeurtenis gaan linken aan de politiek, zijn we de aandacht van de lezers snel kwijt.

Uiteindelijk zullen we allemaal de gevolgen van een verdwijnend Amazonewoud voelen. Dat maakt deze gebeurtenis van enorm maatschappelijk belang.

Idealiter zouden we van dit soort ecologische en vaak ook humanitaire rampen een prioriteit moeten maken in onze berichtgevingen. Hoe hard het ook lijkt op een ver-van-ons-bed-show. Uiteindelijk zullen we allemaal de gevolgen van een verdwijnend Amazonewoud voelen en dat maakt deze gebeurtenis van enorm maatschappelijk belang. Of in ieder geval zeker belangrijker dan het nieuws dat een burgemeester een kindje verwacht. Toch is het net dat laatste dat de startpagina haalt van de VRT NWS-site.