Zeggen dat studeren duur is, klinkt waarschijnlijk als een open deur intrappen. Toch blijft het een pijnpunt voor wie aan de Universiteit Gent zijn weg zoekt door stapels cursusmateriaal.
Studenten getuigen dat het jaar na jaar lastiger wordt om aan de juiste boeken en syllabi te geraken zonder hun bankrekening te plunderen. En één frustratie steekt er telkens bovenuit: professoren die jaarlijks een nieuwe editie van hun cursus lanceren, waardoor het lijkt alsof de oudere versie plots nutteloos wordt. Daarmee krijgt de tweedehandsmarkt zware klappen en rijst de vraag of lesgevers niet wat meer verantwoordelijkheid mogen nemen om hun materiaal ook duurzaam inzetbaar te houden.
De rol van studentenverenigingen
Binnen de verkoop en verdeling van cursussen spelen studentenverenigingen een grote rol. Zo laat de Klassieke Kring weten dat de meeste boeken via Standaard Boekhandel worden verdeeld. Daarnaast verspreiden ze zelf cursusmateriaal op vraag van professoren en lesgevers binnen de taalvakken. Dat materiaal wordt aangeraden om de cursus te volgen, maar blijft niettemin volledig vrijblijvend. In hun communicatie naar studenten benadrukken ze dit steeds, evenals het feit dat alles gratis beschikbaar is op Ufora. Volgens de vereniging veranderen deze cursussen doorgaans nauwelijks doorheen de jaren - denk aan een grammaticabundel die telkens hetzelfde blijft. De tweedehandsmarkt botst wel op grenzen, aangezien het vaak om invulcursussen gaat. Toch worden oudere woordenlijsten en grammaticabundels nog steeds aangeboden aan een lagere prijs.
Ook bij Chemica verloopt de verkoop volgens een gelijkaardig systeem. Tijdens de zomervakantie nemen ze contact op met professoren om te informeren naar het benodigde cursusmateriaal: van handboeken tot geprinte slides. Daarna bestellen ze alles bij een leverancier die de boeken levert tegen een licht verlaagd tarief. Leden genieten van extra korting, terwijl niet-leden nog steeds iets minder betalen dan in de winkelprijs. Chemica benadrukt dat de cursusverkoop een belangrijke bron van inkomsten vormt voor hun werking. Om die reden organiseren ze geen boekenruil, al tonen ze begrip voor studenten die liever kiezen voor tweedehandsmateriaal.
Studenten willen vermijden dat opdrachten of examenvragen gebaseerd zijn op recente aanpassingen
Standaard Boekhandel
Sinds eind juni 2025 is er in Gent een nieuwe campusshop van de Standaard Boekhandel geopend, specifiek gericht op UGent-studenten, waar medewerkers Hans en Barbara ons de rol van de boekhandel in de distributie van studiemateriaal toelichtten.
Nieuwe edities van boeken en cursussen verschijnen sterk afhankelijk van het vakgebied: in snel evoluerende disciplines, zoals politiek of geneeskunde, kan dit jaarlijks gebeuren, terwijl in andere richtingen een editie meerdere academiejaren hetzelfde blijft en enkel bijgedrukt wordt. De prijs van handboeken stijgt gemiddeld jaarlijks met ongeveer 5%, voornamelijk door hogere kosten voor papier, transport, brandstof en lonen van redacteurs en vormgevers. Fundamentele prijsveranderingen volgen alleen bij volledig herwerkte of uitgebreidere edities.
Uit hun observaties blijkt dat studenten doorgaans kiezen voor de nieuwste editie, zelfs wanneer de inhoud slechts minimaal is aangepast. Adviezen van docenten en professoren spelen hierin een belangrijke rol: studenten willen vermijden dat opdrachten of examenvragen gebaseerd zijn op recente aanpassingen, zoals gewijzigde hoofdstukken of paginanummering. Hoewel oudere edities soms tegen een lager tarief beschikbaar zijn, gebeurt dit enkel op verzoek van de opleiding of lesgever, en bepaalt de uitgeverij het toegestane verkooptarief. Tweedehandsmateriaal wint aan populariteit, maar de opkomst van crossmediale uitgaven en blended learning (een combinatie van digitale en papieren leermiddelen) vormt een barrière: veel handboeken bevatten een persoonlijke toegangscode voor digitale oefeningen en materialen, die bij een tweedehands aankoop mogelijk niet geldig is.
Daarnaast is een duidelijke trend merkbaar waarbij traditionele syllabi steeds vaker worden omgevormd tot volwaardige handboeken, met professionele redactie, vormgeving en digitale componenten. Dit verhoogt de kwaliteit en toegankelijkheid van het studiemateriaal, maar vertaalt zich ook in hogere prijzen. Tegelijk zien we een toename van flexibele onderwijsvormen, zoals deeltijdse of geïndividualiseerde trajecten, waardoor studenten steeds vaker buiten het klassieke academische ritme studeren. Dankzij de nieuwe campusshop die het hele academiejaar geopend blijft, hebben zij altijd vlot toegang tot hun studiemateriaal en ondersteuning bij hun aankopen.
Deelplatformen mogen meer actief in de kijker gezet worden
Alternatieven en oplossingen
De dominantie van handboeken in plaats van syllabi en de opkomst van blended learning die werken met unieke codes verhinderen de tweedehandsmarkt verder te ontwikkelen. De Green Office die zich bezighoudt met duurzaamheidsvraagstukken aan de UGent, organiseerde vorig academiejaar een cursusverkoop waarbij de opkomst vrij laag was. Dit deed hen ook nadenken over de barrières aan tweedehands kopen als student. Zo stelt een student uit de studententeams bij de Green Office, dat deelplatformen meer actief in de kijker gezet mogen worden en lesgevers meer expliciet hun studenten kunnen aanmoedigen om de tweedehandsoptie te overwegen. Maar ook benadrukt zij dat lesgevers zich meer bewust moeten zijn van hoe ze hun cursus op een duurzame manier vorm kunnen geven zodat updates van het lesmateriaal niet moeten leiden tot het aanschaffen van een nieuwe cursus.
Reactie toevoegen