Onzichtbare moordenaar in een varkensstal

Wanneer je bij de dokter een doosje met antibiotica krijgt, zal dit de ziekteverwekkende bacteriën in je lichaam doden. Maar, zoals Darwin beschreef, zijn er in een populatie soms enkelingen die door een toevallige fout beter aangepast zijn tegen een bepaalde dreiging. Zoals de pinguïn met de beste blubberlaag de koude kan doorstaan, zo zal de bacterie met een mutatie de antibiotica kunnen weerstaan. De fittest kunnen zich voortplanten en een nieuwe generatie aan resistente bacteriën doen ontstaan. In de meeste gevallen kan ons immuunsysteem deze achterblijvers wel buitenwippen, maar soms ook niet.

Superbacteriën

Als je antibiotica te vaak of fout gebruikt, geef je resistente bacteriën de uitgelezen kans om kolonies te vormen die niet meer met antibiotica behandeld kunnen worden. Volgens voorspellingen zullen deze resistente superbacteriën tegen 2050 jaarlijks 10 miljoen slachtoffers maken. Om een toename van deze gezondheidsdreiging te voorkomen moeten we enerzijds het antibioticagebruik beperken en anderzijds voldoende hoge dosissen gebruiken. Bij lage dosissen zullen nog meer bacteriën de antibiotica overleven en resistentie opbouwen. Veebedrijven zondigen echter grondig tegen deze principes.

Een zieke boerderij

De mooie boerderijen en groene weides uit kinderboekjes zijn in realiteit onhygiënische en krappe stallen. De dieren eten op dezelfde plaats waar ze hun behoefte doen en ze slapen op dezelfde plaats als hun zieke mededieren. Kortom, het lijkt wat op een vuile cantus. Dit zorgt ervoor dat er op regelmatige basis infecties ontstaan in zo'n stal, die als een lopend vuurtje door de hele groep verspreiden. Om deze ziekte-uitbraken te voorkomen voegen boeren preventief antibiotica toe aan het voedsel van de dieren. Niet alleen op het land, maar ook in vis en garnaalkwekerijen wordt er gul met geneesmiddelen gestrooid. Restjes hiervan blijven hangen in het vlees dat mensen consumeren en de lage dosissen antibiotica creëren de ideale broeihaard voor resistente superbacteriën.

Volgens voorspellingen zullen deze resistente superbacteriën tegen 2050 jaarlijks 10 miljoen slachtoffers maken

Suske en Wiske leggen uit

Na een golf aan wetenschappelijke studies over dit onderwerp, volgde er enkele jaren geleden ook een golf aan media-aandacht. Met bijnamen als 'de stille epidemie' en 'de onzichtbare moordenaar' leverde dit meteen een catchy titel voor de krantenkop. Maar ook beleidsmakers zien steeds meer de urgentie van dit probleem in. Om bewustzijn te creëren onder de (schoolgaande) bevolking werd er in opdracht van het Nederlandse Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport een speciaal Suske en Wiske-album geschreven met de naam Tante Biotica. Hoewel een leuk, educatief hulpmiddel, bleek dit echter onvoldoende om de wereldwijde resistentiecrisis te bestrijden. In 2022 ondernam ook de EU actie, met een verbod op preventief en routinematig antibioticagebruik in de veeteelt.