Artikel 1382 Oud Burgerlijk Wetboek is niet het meest sexy gespreksonderwerp, maar het artikel is een goeie 200 jaar de hoeksteen van elke schadevergoedingszaak geweest. Spring in je toga, we gaan de wet interpreteren.
1 februari 2024 was een gitzwarte dag voor alle rechtenstudenten in het land. De blauwe polo's waren zo natgeweend dat je ze kon uitwringen en de koffie uit de automaat in Campus Aula smaakte net dat beetje bitterder. Op die dag keurde de Kamer het nieuwe aansprakelijkheidsrecht goed. Zo werd artikel 1382 oud BW, de liefdevolle zon die elke dag op het gelaat van menig jurist scheen, ten grave gedragen.
Artikel 1382 stamt af van de Code Civil van Napoleon en was vanaf 1804 de kapstok van het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht. De boodschap van de regel is glashelder: iedereen die schade veroorzaakt, moet die vergoeden. Door zijn eenvoud komen juristen er al vroeg in de opleiding mee in contact.
Die eenvoud valt op zich te nuanceren. Artikel 1382 bevat drie basiscomponenten. Om te beginnen is er een onrechtmatige daad nodig. Denk aan je buurjongetje dat vol enthousiasme zijn voetbal door je raam sjot of je kotgenoot die koffie over je peperdure cursus morst. Een onrechtmatige daad kan twee zaken betekenen: ofwel is het een schending van een regel, ofwel een schending van de zorgvuldigheidsnorm. Die norm is heel abstract: je gedrag in de noodlottige situatie mag niet afwijken van dat van een normaal en zorgvuldig persoon. In de lijn van romeinsrechtelijke traditie was het tot voor kort de gewoonte om te spreken over de goede huisvader, maar die norm is vervangen door een moderner, genderneutraal begrip.
Probeer namelijk maar eens tot tien te tellen met negen vingers
Ten tweede heb je schade nodig. Schade kun je definiëren als de vermindering van de behoeftebevredigingcapaciteit van een persoon. Verlies je je vinger door een tragisch ongeval met een kettingzaag, dan is je capaciteit om je behoeftes te bevredigen afgenomen. Probeer namelijk maar eens tot tien te tellen met negen vingers. Een beroepspianist die een vinger verliest door een tragisch ongeval met een kettingzaag, is echter nog meer in die capaciteit geraakt dan de modale mens en krijgt dan ook een grotere schadevergoeding.
De laatste voorwaarde is het causaal verband. Schade en een onrechtmatige daad volstaan niet om een schadevergoeding te krijgen. De schade moet namelijk veroorzaakt worden door die fout. Om er een Latijnse term bij te gooien: je moet de 'conditio sine qua non'-test doen. Dat houdt in dat je de onrechtmatige daad moet wegdenken. Was de schade in die hypothese niet voorgevallen, dan is er sprake van een causaal verband. Zijn de drie voorwaarden vervuld? Joepie, dan ben je helemaal klaar om een schadevergoeding te vorderen!
Waar artikel 1382 Oud Burgerlijk Wetboek heengaat, herrijst artikel 6.5 Burgerlijk Wetboek straks als een feniks uit zijn as. Het artikel houdt min of meer hetzelfde in als zijn voorganger, maar bekt nog niet half zo goed. In januari 2025 treedt het officieel in werking. Artikel 1382 zien verdwijnen voelt voor menig jurist een beetje als luisteren naar 'Afscheid van een vriend' van Clouseau: ze voelen zich melancholisch door wat er niet meer is, maar zijn dankbaar voor wat ooit was.
Reactie toevoegen