To bee or not to bee

Een gesprek met Honeybee Valley

Ze staan bekend als een van de meest geliefde insecten op de planeet: klein, bijzonder pluizig, en bijster werklustig. Kortweg, de bijtjes. Honeybee Valley onderzoekt en beschermt hen. 

Tegenwoordig worden bijen steeds meer onder druk gezet door allerhande factoren. Gelukkig staan ze er niet alleen voor en worden ze bijgestaan door een groep van gedreven onderzoekers en imkers van Honeybee Valley. Dit is een project onder UGent dat onderzoek doet naar bijen en alles wat met hen te maken heeft. Een van de onderzoekers, dr. Ellen Danneels, vertelt iets meer over de werking van Honeybee Valley.

"Honeybee Valley maakt deel uit van UGent. Net zoals je, bijvoorbeeld, het GUM hebt – het Gents Universitair Museum –, is Honeybee Valley ook een dienstencentrum aan de universiteit. Al onze wetenschappelijke projecten lopen via L-MEB (laboratory of molecular entomology and bee pathology, red.) en prof. Dirk de Graaf is het hoofd van dat labo, alsook van Honeybee Valley."

Lopende projecten

Naast het uitvoeren van prestigieuze onderzoeken, lopen er een aantal grote projecten waar Honeybee Valley aan meewerkt en die meer gericht zijn op imkers. Zo bestaat er het 'Vlaamse Bijenteeltprogramma', waarbij Honeybee Valley de directe link tussen het onderzoeksteam en de imkers vormt. Dit programma is een onderdeel van een breder Europees project en wordt dan ook gesubsidieerd door zowel de Vlaamse overheid als de Europese Unie. "Dit is het project waar het subsidiegeld van de Vlaamse imkers naartoe gaat. Imkers kunnen hier ook in de praktijk aan deelnemen. Zo kunnen ze bijvoorbeeld honing bij ons binnenbrengen en gratis laten onderzoeken om te zien of het voldoet aan alle eisen."

"Daarnaast lopen er nog verschillende projecten, zoals 'B-GOOD'. Ook dit project heeft als doel de imker te ondersteunen. Dat is het grootste Europese project waar wij op dit moment bij betrokken zijn. We kijken met allerlei monitoringsystemen naar kasten, zonder dat we ze moeten opendoen. We brengen daarvoor allerlei sensoren en toestellen aan in de kasten, waardoor een imker vanop afstand kan zien of er iets misloopt met zijn volken of niet."

Bijdrage tot onze samenleving

Dat bijen belangrijke insecten zijn, weet iedereen al langer. Hoe waardevol ze echter precies zijn voor onze samenleving en onze voedselvoorziening mag zeker niet over het hoofd gezien worden! "We hebben bijen nodig voor de bestuiving van gewassen, en het is zo'n beetje het symbool geworden van biodiversiteit, heb ik de indruk. De honingbij is zowat de mascotte van de natuur, en ze vertellen ons ook hoe slecht het gaat met de natuur. Je kan dat op een bijenvolk aflezen.", vertelt Danneels. Het is dan ook evident dat de toename in sterfte van bijen verontrustend is, maar waarom sterven zij dan precies in dergelijke getale?

Er zijn meerdere problemen die bijdragen tot de verminderde levenskwaliteit van de bijen, maar een van de grootste problemen is de varroamijt. Voor de gemiddelde lezer nog onbekend, maar voor de bijenliefhebber een beruchte schurk. Ook bij Honeybee Valley is deze mijt zeer gekend. "Het is een parasiet die op onze bijen zit, virussen overdraagt, en zich heel snel kan verspreiden in een bijenvolk. Als je die niet behandelt tegen die mijt, dan zijn na twee jaar de meeste volken dood."

"De bij is zo'n beetje het symbool geworden van biodiversiteit"

Daarnaast is het tekort aan bloemen en ander voedsel in Vlaanderen ook een groot probleem. Er is sowieso al niet veel groen ter beschikking voor insecten en het wordt nog vaak besproeid. "Dit is dan ook meteen het grote probleem met landbouwgewassen", beaamt Danneels. "Er zijn allerlei sproeistoffen die massaal worden gebruikt en waarvan het effect in een labo niet onmiddellijk toxisch is voor bijen, maar dewelke hen op lange termijn toch heel veel problemen geven. Zo kunnen ze bijvoorbeeld, door herhaaldelijk met een lage dosis blootgesteld te worden aan bepaalde pesticiden, moeilijkheden ondervinden bij het terugvinden van hun kast."

Tot slot is er nog een kaper op de kust: de Aziatische hoornaar. Bij ons bekend als de agressieve neef van de gewone wesp, maar ook de bijen hebben last van dit vervelende insect. "De Aziatische hoornaar rukt op vanuit het zuiden, via Frankrijk, en teistert onze bijenvolken. Het probleem van die exoot is dat die een nieuwe bedreiging vormt en onze bijen zijn het niet gewoon daarmee om te gaan. Hij heeft een andere techniek om bijen te vangen, en onze bijen kunnen zich daar heel moeilijk tegen verweren. Bijen worden bij het binnenvliegen van de kast weggeplukt door de hoornaars, waardoor het volk geleidelijk aan verzwakt."

To bee or not to bee?

Er zijn de laatste jaren een aantal campagnes op poten gezet om meer aandacht te vestigen op deze problemen, waarvan Maai Mei Niet een mooi voorbeeld is. Deze soort acties dragen bij tot de sensibilisering van de bijenproblematiek en bieden ook een oplossing voor de gewone burger om de bijen een helpende hand te bieden. Maar er zijn ook fanaten die graag nog eens stapje verder gaan en besluiten om zelf een bijenkolonie te adopteren. Daar komt echter heel wat bij kijken.

"Als je imker wilt worden, moet je eigenlijk rekenen dat je een dertiende maand nodig hebt"

"Imker worden vergt heel wat tijd en interesse. Je moet sterk in natuur geïnteresseerd zijn, want een imker werkt niet alleen met bijen, maar ook met planten. Je moet een beetje een idee hebben over welke planten wanneer bloeien, maar dat zijn dingen die je allemaal kan leren. De eerste stap die je moet zetten, is je inschrijven in een imkervereniging. De meeste verenigingen gaan je dan een peter of meter toewijzen, waardoor je in eerste instantie wat kan meevolgen met een imker bij jou in de buurt. Zo kan je zien of het iets voor jou is."

Ook qua tijd moeten imkers zeker niet onderdoen. Naast alle tijd doorheen het bijenseizoen, wanneer ze bezig zijn met de bijenkolonie zelf, zijn veel imkers tijdens de wintermaanden bezig met het opruimen. "Als je op jaarbasis gaat kijken, moet je eigenlijk rekenen dat je een dertiende maand nodig hebt", stelt Danneels. Als student imker worden, lijkt dus niet meteen het slimste idee, tenzij je bereid bent om wat lessen te skippen voor je nieuwe pluizige vriendjes. Het kan wel interessant zijn om met een groepje studenten een bijenvolk te houden. Zo kan je het werk verdelen en leer je gaandeweg meer over bijen. 

Nog wat bijleren?

Bijen zijn dus uiterst interessante en coole beestjes. Voor alle curieuzeneuzen die graag nog wat meer willen bijleren, worden er ook specifieke rondleidingen georganiseerd door Honeybee Valley, voor studenten, bedrijven en iedereen die interesse heeft. Zo kan je de bijen ook eens van dichtbij zien en kan je meer leren over Honeybee Valley zelf.

Nog geen stemmen

Reactie toevoegen