Make videos, not war

Hoe TikTok oorlogsverslaggeving verandert

Je hebt ze misschien al opgemerkt tijdens het hersendode scrollen op TikTok: video's uit het oorlogsgebied in Oekraïne. Lachen met oorlog als protest? #wartok is trending!

Vele groetjes vanuit de oorlog!

"My typical day in a bomb shelter": zo begint de virale TikTok-video van Valerish, een jonge vrouw uit de Oekraïense stad Chernihiv. In de video die intussen al meer dan 45 miljoen keer bekeken werd, loopt de jongedame door de ruïnes van haar verwoeste stad terwijl er schattige, idyllische muziek op de achtergrond speelt. Dagelijks maakt Valerish filmpjes om de oorlogstaferelen in haar gebombardeerde stad weer te geven. Ze gebruikt hierbij typische TikTok-formats of -trends, waardoor de toon van de video heel ironisch en wrang aanvoelt.

Zo maakt ze bijvoorbeeld TikTok-kookvideo's, maar dan met rantsoenering. Of een clothing haul, een shoppingvideo waar ze nieuwe kledingaanwinsten toont aan haar volgers. Alleen is de nieuwe kledij niet van de lokale Veldstraat, maar via humanitaire hulp opgestuurd vanuit andere Europese landen. Het zijn bizarre video's omdat ze schrijnende beelden combineren met een ironische − bijna grappige − ondertoon. Het laat je als TikTok-gebruiker met een onaangenaam gevoel achter. Zeker wanneer je vervolgens verder scrolt naar de gewoonlijke TikTok-bagger. De trends en populaire sounds voelen leeg en fout.

#wartok

Intussen is Valerish uit haar schuilkelder te Chernihiv gevlucht en is ze via een Poolse omweg in Italië terechtgekomen. Die hele odyssee deelde ze met haar volgers, en ook haar leven als vluchteling in Milaan kan gevolgd worden. Valerish is echter niet alleen: tientallen Oekraïense jongeren sturen à la Gen Z beelden van hun leven in verwoeste steden de wereld in onder de hashtag #wartok. Miljoenen TikTok-gebruikers worden zo geconfronteerd met shockerende beelden van de dagelijkse oorlogsrealiteit.

De video's combineren schrijnende beelden met een ironische − bijna grappige − ondertoon

Met de doorbraak van de televisie in de jaren 60, kregen gezinnen tijdens de Vietnamoorlog voor het eerst oorlogsbeelden tot in hun huiskamers. Een vergelijking kan gemaakt worden met de globale impact die TikTok vandaag heeft. De constante toestroom van beelden is zo nog veel directer en heeft meteen een globale afzetmarkt. Bovenal is het de intimiteit van persoonlijke video's die hard inbeukt op de afstandelijkheid die het reguliere nieuws typeert. Het is nog nooit zo moeilijk geweest om te ontkennen dat het evengoed jouw leven had kunnen zijn dat ontwricht werd door oorlog; ook jij had in die schuilkelder kunnen zitten. 

Guns N' Roses

Niet alleen tieners uit de burgerbevolking gebruiken #wartok om hun beleving van de oorlog te delen met de wereld. Tegenwoordig zijn soldaten de grootste influencers van Oekraïne. Terwijl zware beats op de achtergrond een coole toon aangeven, zie je jonge soldaten op tanks door het land rijden, of zelfs dansen met zware geweren in hun handen. Whut? Hoewel je je misschien kan afvragen of dat er niet lichtjes over is, liegen de kijkcijfers niet. De dansende soldaten worden telkens miljoenen keren bekeken.

De aard van het beestje

Het is niet verrassend dat TikTok ook een grote bron van desinformatie is. Waar #wartok begon als een toonbeeld van hoe Oekraïners de oorlog beleven, is het nu overspoeld met zogezegde verslaggeving, dewelke vooral het doel heeft zoveel mogelijk onwaarheden te verspreiden. Het zit in de aard van TikTok om vluchtige clips van circa vijftien seconden viraal te laten gaan. Een filmpje delen met je vrienden is op geen enkel ander medium zo gemakkelijk. Daarenboven zijn de clips even snel weer weg als ze op je scherm verschenen zijn; je scrolt gewoon verder. Die vluchtigheid zorgt ervoor dat de tijd nemen om informatie te verifiëren gewoon overbodig wordt. Een meer vruchtbare grond voor vals nieuws kan je niet wensen. 

De vluchtigheid van TikToks zorgt ervoor dat de tijd nemen om informatie te verifiëren gewoon overbodig wordt

Bovendien was TikTok vrij laks in het verwijderen van misleidende inhoud – een verwijt dat al langer dan enkel tijdens de oorlog meegaat. Midden maart besloot het bedrijf uiteindelijk om uploads vanuit het Russische grondgebied te blokkeren. Dit was niet per se gestuurd door een plotse ingeving het goede te willen doen, maar om het bedrijf zelf te beschermen tegen Poetins censuurwet. Die zet namelijk een zware gevangenisstraf op alle verspreiding van informatie die niet strookt met de Russische overheidsinformatie (lees: fabels en propaganda). Daarenboven slagen sommige Russische influencers erin het verbod te omzeilen. Ze worden betaald door het Kremlin om propaganda en desinformatie te verspreiden.

Gerelateerde artikels: 
Student in tijden van oorlog
POV: De irritante vriendin die in elke conversatie over TikTok begint.
0
Gemiddeld: 5 (3 stemmen)

Reactie toevoegen