Dr. Jonas Vandicke ging drie jaar lang op zijn persoonlijke Ronde van Vlaanderen langsheen honderden boeren om stalen af te nemen van hun maïs, op zoek naar schadelijke stoffen aangemaakt door sommige schimmels. Hebben de boeren het nog niet moeilijk genoeg?
Waarover gaat je onderzoek?
Mijn onderzoek gaat over mycotoxines: giftige stoffen die aangemaakt worden door sommige schimmels. Stel dat je een stuk roquefortkaas hebt en een stuk beschimmelde kaas die al een maand in je koelkast ligt; die roquefort ga je nog opeten, maar die beschimmelde kaas niet. Dat komt dus door mycotoxines. Ik heb de aanwezigheid van mycotoxines in maïs onderzocht. Een vijfde van Vlaanderen staat vol maïs, die voornamelijk bestemd is voor veevoeder. Koeien eten kilo's van die – soms beschimmelde – maïs en het gevaar bestaat dat ze daarvan ziek worden.
"Steeds vaker vinden we hier schimmels en de bijbehorende toxines die normaal enkel in Zuid-Europa voorkomen"
Zeker koeien die veel melk produceren – zoals de meeste in Vlaanderen – hebben een verminderde immuniteit. Het einddoel van mijn doctoraat was om een aantal duidelijke factoren te kunnen meegeven aan boeren zodat zij de verspreiding van mycotoxines bij hun maïs kunnen beperken. Dat gaat dan bijvoorbeeld om een vroegere oogstdatum.
Is dit een gevolg van de klimaatsverandering?
Ja. In zo goed als elk maïsveld zijn er mycotoxines terug te vinden, maar steeds vaker vinden we hier schimmels en de bijbehorende toxines die normaal enkel in Zuid-Europa voorkomen. 2016 was een heel koud en nat jaar, maar 2018 was dan enorm warm en droog. In 2016 kwamen die exotische schimmels in 2 % van de stalen voor en in 2018 in 61 % van de stalen. Dat is immens. Mijn doctoraat speelt zich natuurlijk maar over drie jaar af, maar het is wel in lijn met de bevindingen van ander onderzoek. Er is één bepaalde schimmel die een specifieke mycotoxine aanmaakt die echt kankerverwekkend is. Die komt nu al vaak voor in Afrika, maar is in 2015 al in Frankrijk gevonden. Binnen één veld zijn er ook vaak verschillende combinaties van mycotoxines te vinden, tot wel tien verschillende soorten. In welke mate die elkaar versterken, is niet altijd even duidelijk. Die combinaties onderzoeken is ook een complexe en haast eindeloze onderneming, alsof je een cijferslot hebt waar er steeds een cijfervakje bijkomt.
Bij Schamper hebben we vaak het gevoel dat 'harde wetenschap' minder in de smaak valt bij lezers, terwijl de menswetenschappen het vaak zeer goed lijken te doen. Heeft u een gelijkaardig gevoel gehad bij uw voortgang in de PhD Cup?
In het algemeen heb ik het gevoel dat landbouwthema's heel moeilijk te verkopen zijn. Je moet een link leggen met wat mensen zelf echt interesseert. Hoe komt het dat we bepaalde schimmels wél opeten? Zo had ik een schitterende biologieleerkracht die met zijn gekke voorbeelden een hele klas warm kreeg voor wetenschap. Die verwondering voor wetenschap is iets dat ik zelf ook wil overbrengen in mijn wetenschapspodcast 'Koffie Curieus'.
Reactie toevoegen