Arrogantie of hersenfalen?

Hersenen zijn mysterieuze vetkwabben die vaak een eigen leven leiden. Zo kan je denken dat je grappig bent hoewel niemand lacht, of misschien ga je ervan uit dat jouw examen geweldig is gegaan, maar vertelt je puntenbriefje een heel ander verhaal. Daar bestaat een wetenschappelijke verklaring voor!

Zelfoverschatting is geen hoax

We hebben als mens wel vaker de neiging onszelf te overschatten, vooral als we eigenlijk rotslecht zijn in iets. Dit effect heet het Dunning-Krugereffect. In definitievorm: het Dunning-Krugereffect is een psychologisch verschijnsel, waarbij incompetente mensen juist door hun incompetentie het metacognitieve vermogen missen om in te zien dat hun keuzes en conclusies soms verkeerd zijn. Onze definitie: ge denkt da ge beter zijt dan de rest, terwijl ge eigenlijk gewoon suckt.

Personen die zichzelf overschatten, beseffen dit vaak niet

Rarara, wie is beter dan de rest?

Aan de hand van een experiment, wat zeer vooruitstrevend was destijds, gingen David Dunning en Justin Kruger na of hun theorie over de menselijke arrogantie klopte. In de proef lieten ze enkele studenten een toets maken en inschatten wat de resultaten zouden zijn. De resultaten bevestigden de hypothese: studenten die slecht scoorden op de test dachten dat ze het geweldig hadden gedaan. Maar dat is niet het enige wat uit het experiment voortkwam. De proefpersonen die hoge resultaten haalden op de toets, bleken zichzelf veel lager in te schatten. De Britse filosoof Bertrand Russel vatte dit later op een prachtige manier samen: “In de wereld van vandaag lopen de domkoppen over van zelfverzekerdheid, terwijl de slimmeriken een en al twijfel zijn."

Wij, sceptische Schamperlabbers, wilden graag extra bevestiging. Hiervoor vielen we de bevolking van Gent lastig met drie ietwat absurde vragen. Na elke vraag lieten we hen schatten hoeveel van de tien mensen dezelfde oplossing zouden verkiezen of het daarmee eens zouden zijn. De vragen luidden als volgt:

1. Voor jou staan twee paddenstoelen en een klein kaboutertje. Je hebt verschrikkelijk veel honger en echt trek in een paddenstoel, zonder sterf je misschien van de honger. Eet je een van de twee op, ook al is de kans groot dat je het huis van de kabouter opeet?

2. Je bent op een onbekende planeet en ziet twee aliens die allebei in nood zijn. Je kan er maar eentje redden. Wie red je: de groene, slangachtige alien of de bruine, katachtige alien?

3. De aarde is verschroeid door de opwarming van de aarde en iedereen leeft voortaan op Mars. Jij mag van vandaag op morgen zelf iemand - eender wie - de absolute macht over deze compleet nieuwe wereld toekennen. Wie kies je?

Resultaten liegen nooit

Wat blijkt? De resultaten zijn verrassend. Bij de eerste vraag beantwoordde slechts 33.3 procent dat ze de paddenstoel niet zouden opeten, terwijl ze dachten dat er gemiddeld 80 procent 'neen' gingen antwoorden. Schat de gemiddelde mens zich te slim, te geweldig, te bovennatuurlijk in? De volgende vraag bevestigde ons vermoeden: ja, ze schatten zichzelf effectief te hoog in. Amper 17 procent zou de slangachtige alien redden, maar dacht dat 70 procent deze optie zou verkiezen. Wat de specifieke reden hiervoor is, wordt duidelijk in het nobelprijswinnende werk van onze geliefde wetenschappertjes: Dunning en Kruger.

“In de wereld van vandaag lopen de domkoppen over van zelfverzekerdheid, terwijl de slimmeriken een en al twijfel zijn"

Onwetend en onbekwaam

Zelfoverschatting is niet zomaar een fenomeen, er bestaat een verklaring voor. De wetenschappers hebben het met moeilijke woorden over hersengebieden en synapsen en allerlei elektrische impulsen. Vertalen we dit naar niet-wetenschappelijk jargon, komt dit neer op het volgende: je hebt dezelfde bekwaamheid nodig om iets te kunnen als inschatten of je ergens goed in bent. Daaruit volgt ook dat mensen die ergens goed in zijn, zichzelf meer onderschatten. Hoe gekwalificeerder je bent in iets, des te meer inzicht je hebt in je eigen kennen en kunnen. Wanneer je meer ziet wat je tekortkomingen zijn, ga je genuanceerder nadenken.

The very knowledge and skills necessary to be good at a task are the exact same qualities that a person needs to recognize that they are not good at that task. So if a person lacks those abilities, they remain not only bad at that task, but ignorant to their own inability”, stellen Kruger en Dunning.

Error 404: sociale controle

Een groene slangachtige en een bruine katachtige alien

Maar hoe komt het dan dat we in het dagelijkse leven niet merken dat we niet zo bekwaam zijn als we denken? In het alledaagse leven, wanneer je geen vragen over aliens en kabouters moet beantwoorden, compenseren sociale factoren jouw incompetente gedrag. Zo overschatten we onszelf ook meer in situaties waar deze wegvallen. Bij het niet opeten van de paddenstoel wordt gedacht dat dat de juiste morele oplossing is, maar meer dan de helft is het hier niet mee eens. Men creëert zijn eigen sociale factoren om de zelfoverschatting weg te moffelen en men legt morele standaarden op in deze parallele wereld, waarvan men denkt dat iedereen deze zal volgen. Niet dus.

We koppelen dan ook nog even terug naar ons eigen experiment. Hoe breder de vragen, hoe minder mensen zichzelf overschatten tijdens het experiment. Maar hoewel van alle drie de vragen bij de laatste het minst aantal mensen aangeven dat anderen hun antwoord zouden verkiezen, blijft de inschatting toch hoog. Zo denken twee personen die Obama de macht zouden toekennen dat meer dan 50 procent van de respondenten hun keuze zouden volgen. Heel zeker van zijn of haar stuk is de persoon die Poetin aan de macht zou zetten. Die beweert namelijk dat alle personen deze keuze zouden toejuichen. Al bij al zijn we best opgelucht dat de aarde nog niet verschroeid is, en kan de opa van proefpersoon 10 nog rustig in de zetel blijven zitten, voor hij wereldleider op Mars wordt. 

Wat kan je hieraan doen?

Personen die zichzelf overschatten, beseffen dit vaak niet. Je kan dan ook best proberen hen tot inzicht te laten komen. Zo zijn er een aantal vragen die je kan beantwoorden, zoals: "Stel ik persoonlijke doelen die ik nooit haal? Begin ik vaak aan iets zonder er genoeg informatie over te hebben? Heb ik het gevoel dat iets goed ging, terwijl de resultaten nietig zijn?"

Elke eerlijke student antwoordt hier ongetwijfeld drie keer 'ja' op en zo kunnen we een diagnose stellen: jij hebt last van zelfoverschatting. Remedie: aanvaarden da ge suckt en die taak tegen morgen gewoon verder afmaken.

0
Gemiddeld: 5 (1 stem)

Reactie toevoegen