Ecosocialisme: het beste van beide?

Terwijl jonge scholieren op straat komen voor het klimaat, slaan politici ons met taksen om de oren. In Frankrijk zijn gele hesjes de vertragers van een klimaatvriendelijk beleid en ook in België is het de schuld van de jonge festivalganger die zich niet aanpast. Is de burger echt verantwoordelijk, of zal het toch een kwestie van overheidsingrijpen zijn? Sacha Dierckx, politicoloog gespecialiseerd in klimaat en economie, biedt ons een antwoord.

We got 99 problems and mobiliteit is one

De klimaatopwarming is een ingewikkeld probleem, zonder eenduidig antwoord. Mensen die op zoek gaan naar oplossingen en maatregelen verdwalen al snel in een doolhof van maatschappelijke beperkingen. Dr. Dierckx legt ons uit hoe hij dit probleem zou aanpakken: “Ik zou kijken wat de grootste CO2-uitstoters zijn. Dan kom je uit bij mobiliteit en transport. Daar denk ik dat de elektrificatie en de overgang van individueel vervoer naar openbaar gemeenschappelijk vervoer zo snel mogelijk moet doorgevoerd worden.”

"Om dit haalbaar te maken voor de burger zijn er verschillende mogelijkheden", gaat Dierckx verder. "Ten eerste zijn er studies die zeggen dat het vandaag op lange termijn al goedkoper is om elektrische wagens te kopen, omdat de elektriciteit goedkoper is dan het verbruik van benzine en diesel. Lukt dat toch niet, dan kan een belasting- en subsidiebeleid soelaas bieden. Vandaag zijn wagens die rijden op fossiele brandstof veel te goedkoop in vergelijking met elektrische wagens. Je kan die elektrische wagens gaan subsidiëren en meer belasting heffen op fossiele brandstofwagens. Ten tweede wordt in België en Vlaanderen al jaren bespaard op openbaar vervoer, zowel bij De Lijn als bij de NMBS. Ook in Frankrijk zien we dat het spoorwegennet gigantisch is afgebouwd. Als je dus enerzijds het openbaar vervoer gaat afbouwen en anderzijds mobiliteit alsmaar duurder maakt, dan wordt het moeilijk. Een goedkoop, goed uitgebouwd openbaar vervoer is dus zeer belangrijk.”

"Een ander belangrijk obstakel in dat mobiliteitsplan zijn de salariswagens. Hoewel er wordt gezocht naar enige vorm van compensatie, ligt het onderwerp nog steeds gevoelig. Wegen de economische en ecologische voordelen op tegen het sociaal nadeel dat mensen zullen ervaren? Laat me nu al zeggen: uit alle cijfers blijkt dat salariswagens een voordeel zijn voor de hogere lonen.Van de subsidies voor salariswagens gaat 51% naar de 10% hoogste lonen. Meer dan 90% gaat naar de 50% hoogste lonen. Dus eigenlijk, als je de salariswagens zou afschaffen zonder vorm van compensatie, zijn het vooral die hoogste lonen die daar de nadelen van zouden ondervinden”, aldus Dierckx.  

Uit alle cijfers blijkt dat salariswagens een voordeel zijn voor de hogere lonen

Dierckx zegt te begrijpen dat het een serieuze kost is om je salariswagen af te staan en zelf een wagen te kopen. “Er zou wel moeten nagedacht worden over enige vorm van compensatie. Ikzelf weet niet welke vorm van compensatie het beste is. Je zou kunnen zeggen dat ze een hoger loon krijgen, maar zal dat dan enkel voor die mensen zijn die een salariswagen hadden of voor iedereen? Dat zijn vragen waarvan ik vind dat er debat rond moet zijn, maar het is hoe dan ook duidelijk dat die salariswagens uitgefaseerd moeten worden. Het is absurd dat je hoge lonen gaat subsidiëren onder de vorm van wagens, omdat het enerzijds al hoge lonen zijn, en anderzijds omdat we af moeten van die wagens, omwille van tal van redenen. De vraag is dan alleen hoe je dat op een relatief aanvaardbare manier gaat doen. Daar zal nooit iedereen mee tevreden zijn. De mensen die nu een gigantisch dure wagen van hun bedrijf hebben, met een tankkaart waarmee ze ongelimiteerde kilometers doen - ja, dat zal niet positief onthaald worden, maar als je 90% tevreden kan maken en je hebt 10% die zich ertegen verzet, dan vrees ik dat die 10% gewoon wel zal moeten inbinden en zich bij de beslissing neerleggen.”

Ja maar wie gaat dat betalen?

Binnen het eco-socialisme wordt gewezen op de verantwoordelijkheid van de overheid. Anderen zullen zeggen dat dit onbetaalbaar is. Kan dit werkelijk een probleem worden of ontlopen politici verantwoordelijkheden? Sacha Dierckx: “Woningbouw is een tweede vervuilende sector. Nieuwbouw is sowieso al vrij energieneutraal, voor zover ik daar zicht op heb. Maar je hebt natuurlijk ook een verouderd huizen- en gebouwennetwerk in België. Daar moet er ingezet worden op renovatie. Als overheid kan je overheidsgebouwen snel gaan renoveren, gemakkelijk zelfs. Privé is dat al wat moeilijker, want daarbij moet je ze ofwel aanmoedigen om te renoveren, ofwel moet je dat opleggen, ofwel moet je zelf als overheid een beleid creëren waarbij je zorgt dat er wordt gerenoveerd. Daarbij vind ik dat laatste wel interessant, want een overheid kan collectief veel meer doen. Die kunnen kijken wat de beste mogelijkheden zijn en een gecoördineerd beleid opzetten, wat nu ontbreekt in België. De vraag is natuurlijk waar de overheid dat geld zal halen. Maar op dit moment kan de overheid heel goedkoop lenen. Wanneer de overheid nu leningen aangaat op twintig en dertig jaar en ze zorgt dat daarmee investeringen gebeuren die het leven veel beter maken, dan is er geen enkele reden waarom dat niet kan."

Dr. Dierckx

"Daarnaast zie je dat de industrie helemaal niet wordt geraakt door klimaatplannen. Het is de burger die betaalt. De industrie wordt vrijgesteld en zelfs extra gesubsidieerd. De lage inkomens gaan er meer op achteruit dan de hoge inkomens, waardoor het draagvlak voor zo een klimaatbeleid ontbreekt. Volgens mij moeten ze dus zorgen dat iedereen meekan in de maatschappij en, ten tweede, dat iedereen meebetaalt. Als het dan gaat over koopkracht, hebben we de afgelopen jaren een indexsprong gekend, wat betekent dat de prijzen stijgen maar de lonen niet mee omhoog gaan. De bevolking verarmt dus. We moeten over het algemeen de ongelijkheid oplossen en zorgen dat mensen met een lager inkomen een hoger inkomen krijgen en omgekeerd, waardoor er ook meer middelen binnenkomen bij de overheid. Dan wordt het gemakkelijker voor iedereen om een klimaatvriendelijk leven te leiden."

Bros met een groene sos

Een alsmaar grotere druk komt neer op de schouders van politici. Hoewel ze er allemaal op verschillende manieren mee omgaan, zien we enkele tendenzen. Hoe plaatsen we die tendenzen? “Ik zie eigenlijk twee belangrijke elementen. Om België tegen 2050 klimaatneutraal te maken zal er veel overheidsinterventie nodig zijn. Rechts is nogal afkerig van dat overheidsingrijpen en legt meer vertrouwen bij de markt. Maar tot nu toe is het vrij duidelijk dat we er met de markt niet zullen geraken tegen 2050, dus volgens mij hebben zij daar gewoon nog geen antwoord op en is het ook niet gemakkelijk om daar een antwoord op te verzinnen. Sommige economen zullen zeggen: "Voer een klimaatbelasting in en de markt zal het vanzelf oplossen." Dan zijn er berekeningen die zeggen dat die CO2-belastingen zo gigantisch hoog zullen zijn dat er zo’n grote disruptie zal zijn dat de markt helemaal zal ontregeld worden en het voor de burger onbetaalbaar zal worden. Dus volgens mij hebben rechtse partijen het daar het moeilijkst mee. Dat vind ik het duidelijkst bij N-VA, die zegt dat de technologie het zal oplossen. Maar zeggen dat de technologie die er nu nog niet is alles zal oplossen, is een erg riskante stap in het donker."

Rechts is nogal afkerig van dat overheidsingrijpen en legt meer vertrouwen bij de markt

"Op dat vlak heeft links, dat ideologisch niet tegen overheidsingrijpen is, dus een voorsprong. Binnen links zie je dan een tegenstelling tussen enerzijds Groen, die meer openstaan voor allianties binnen het bedrijfsleven, en anderzijds Sp.a en PVDA die neigen naar het populisme, waarbij ze zeggen dat de burger helemaal niet geraakt mag worden en alles aan het bedrijfsleven en de overheid willen opleggen. Ikzelf ben voorstander van het beste van beiden, omdat ik denk dat we er anders niet geraken tegen 2050. Ik denk dat de uitdaging groot is en we nog niet goed beseffen waar we staan. Maar die framing van de grote tegenstelling tussen het klimaat enerzijds en het sociale anderzijds, dat klopt niet helemaal. Dat kan zo zijn, maar dat hangt af van het beleid dat je voert. Het is niet zo dat die tegenstelling er is, of dat je niets kan doen aan die tegenstelling.”

0
Gemiddeld: 5 (2 stemmen)

Reactie toevoegen