Brexit: where art thou, UGent?

Wie op Google de termen ‘Brexit’ en ‘universiteit’ invoert, vindt verontrustend weinig tot niets. Ja, de KU Leuven beweert een voortrekkersrol te willen spelen in Europa na de Brexit en heeft zich aangesloten bij een groep Europese universiteiten, maar dat blijft toch vrij vaag. Over de Universiteit Gent vinden we al helemaal niets. Is er reden tot paniek, of handelt onze alma mater vooral achter de schermen?

Voor de UGent zijn er twee grote zaken die eventueel een probleem kunnen stellen wanneer het tot een Brexit komt: Erasmus en onderzoek.

Brexit means Erasmusexit?

Geneviève Cochez is de verantwoordelijke voor Erasmus aan de UGent. Zij regelt dus ook alles rond Erasmusstudenten en de Brexit.

Voor Cochez is de eindsprint naar de Brexit een heel erg drukke periode, want er moeten een heleboel zaken geregeld worden. “Erasmus is vooral bekend voor het luik studentenmobiliteit. Voor onze studenten die nu in het Verenigd Koninkrijk zitten, is er vanuit de Europese Commissie een garantie gekomen dat zij hun verblijf zonder problemen kunnen verderzetten. Indien ze hun Erasmus gestart hebben voor 29 maart, blijven ze onder hetzelfde Erasmusstatuut, en behouden ze hun beurs tot hun mobiliteit afloopt. Zij zijn inmiddels ook gecontacteerd en weten dat alles in orde komt.”

"De studenten weten dat alles in orde komt.”

Het voornaamste probleemgeval voor de studenten zelf is van andere aard. “In geval van een no-deal zal er misschien moeten worden bekeken of er een aantal andere zaken nog in orde zijn. Zaken zoals verblijfsrecht, toegang tot het grondgebied, het over en weer gaan en douane, zijn enkele voorbeelden. Deze zaken zullen ze regelen via de instellingen waar ze verblijven.” Dit geldt zowel voor uitwisselingsstudenten die zich momenteel in het Verenigd Koninkrijk bevinden, als voor studenten die na 29 maart zullen vertrekken.

Eerder deze maand was de deadline voor de Britse Erasmusaanvragen. “Vorige week maandag werden de dossiers verwacht. De studenten hebben dus eigenlijk die keuze al gemaakt voor ze weten wat hen te wachten staat. Daarom zijn we nu met al onze VK-partners aan het overleggen om zeker de akkoorden te behouden die er nu onder Erasmus zijn.”

May en haar paard

Erasmus wordt vaak gezien als het paradepaardje van de Europese Unie, en het Verenigd Koninkrijk dreigt nu uit de boot te vallen. Hoe wordt de toekomst van het Erasmusprogramma zonder het Verenigd Koninkrijk gezien? “Sowieso zat er in het pakket van de deal een stuk rond Erasmus waar het Verenigd Koninkrijk en de Commissie overeen kwamen om het huidige programma verder te zetten tot 2021. Daarna komt er sowieso een nieuw programma voor de EU waarover de Britten mee willen onderhandelen. Dat was de intentie in het geval van een deal.”

"Na Brexit en zonder een deal wordt het Verenigd Koninkrijk wat we een ‘derde land’ noemen."

Alleen lijkt een deal met de dag minder waarschijnlijk. Een andere optie is dat de UGent met verschillende Britse universiteiten afzonderlijk gelijkaardige akkoorden sluit. “In eerste instantie stappen ze eruit, maar dat wil niet zeggen dat er de komende maanden niet opnieuw onderhandeld kan worden. Na een Brexit zonder deal wordt het Verenigd Koninkrijk een 'derde land'. Onder de paraplu van Erasmus is er een akkoord tussen universiteit X in het Verenigd Koninkrijk en de UGent. We zullen dat akkoord overnemen, maar dit zal niet meer onder de paraplu van Erasmus zijn.”

Moneytime

Terwijl het politieke schouwspel ongekende taferelen aanneemt, wordt er aan onze alma mater wel nuttig werk geleverd. “We zijn natuurlijk achter de schermen wel aan het werken. Ik ben nu bezig met al de akkoorden met Britse universiteiten in gang te steken. Zij zijn ook heel erg vragende partij en waren de eersten die ons contacteerden om verder samen te werken. In het verleden was dit niet altijd het geval, ze waren niet zo pro-Erasmus. In het geval van een no-deal zijn er bovendien ook problemen voor Europese studenten die zich als gewone student aan een Britse universiteit inschrijven en daar hun diploma willen halen. Zij zullen strengere voorwaarden moeten ondergaan voor visa en dergelijke. Dat betekent inkomstenverlies voor de Britse universiteiten, daarom proberen ze ook de poort naar uitwisseling open te houden.”

"Zij zijn de eersten die ons contacteren om verder samen te werken met ons."

Vooral bij de financiering van de Erasmusstudenten knelt het schoentje. “De financiering is momenteel nog niet helemaal duidelijk. Wij doen er alles aan om daarvoor te zorgen. We willen zeker niet dat studenten hier de dupe van worden. Ik kan nu nog niet zwart op wit zeggen ofdat wij of Vlaanderen zelf iets zullen financieren, omdat het nu nog niet aan de orde is. De Europese Commissie en het Verenigd Koninkrijk zijn nu nog formeel verder aan het onderhandelen. Wij als instelling schieten nog niet meteen in actie omdat we nog niet weten wat er moet gebeuren, maar ik denk dat we de studenten zeker kunnen geruststellen.“ In andere woorden, studenten die op Erasmus naar het Verenigd Koninkrijk willen of zullen gaan, kunnen op beide oren slapen.

Onderzoek wordt andere koek

Mathijs Vandenbroucke werkt op de Dienst Onderzoeksaangelegenheden (DOZA) van de UGent en houdt zich op dit moment vooral bezig met het opvolgen van de regelgeving van de samenwerking met Britse universiteiten na 29 maart. “Wij hopen natuurlijk op een deal. Bij een no-deal zal er veel meer onzekerheid zijn, maar dat hoeft op korte termijn ook geen catastrofe te zijn.”

Om te begrijpen waar een Brexit voor problemen kan zorgen, moet er eerst gekeken worden naar hoe de onderzoeksprojecten georganiseerd zijn. “Wij doen mee aan een ‘Horizon 2020’-project of structuurfonds. Meestal zit je dan in een consortium met verschillende universiteiten.” Volgens de regels moeten er minstens drie Europese universiteiten in een consortium zitten. Dit quotum kan voor enkele huidige en toekomstige onderzoeksprojecten een obstakel vormen. “Stel nu dat je in een consortium zit met twintig universiteiten er twee hiervan zijn Brits, blijft het consortium gelden. De Britse partner wordt gewoon een niet-EU partner. Stel evenwel dat je in een consortium zit met drie Europese universiteiten waarvan er door de Brexit één wegvalt, zit je met een groot vraagstuk. In het geval van een deal is er geen probleem: er is een regeling uitgewerkt rond de Britse universiteiten en zij mogen gewoon blijven. In het geval van een no-deal zal er een soort van juridisch vacuüm zijn en zal iedereen zich afvragen wat er moet gebeuren. Dat is puur juridisch. Financieel is er een garantie vanuit de Britse overheid, zodat alles verder kan lopen.”

"In het geval van een no-deal zal er een soort van juridisch vacuüm zijn."

Ondertussen werd er communicatie uitgewerkt om professoren en medewerkers te informeren over de mogelijke gevolgen. “We hebben ook een tool, BOZI, Berichten voor Onderzoek en Internationalisering. Dat is een interne mailing naar alle onderzoekers binnen de UGent. Wij gaan met de EU-cel aan de UGent ook actief mailen met de onderzoekers die nu in een consortium zitten met Britse universiteiten en mogelijk last zouden krijgen. Op vlak van onderzoek is het niet zo erg als het lijkt. Wij informeren mensen vaak dat ze gewoon een contractuele aanpassing zullen moeten doen en willen vooral vermijden dat iemand in een kramp schiet.”

All’s Well that ends Well

Brexit treft ook Britten die in België wonen. Een van die mensen is David Chan, die Engels doceert aan studenten Toegepaste Taalkunde aan de UGent. Hij zegt nog geen persoonlijk bericht ontvangen te hebben, maar: “Ik weet wel dat ze er hogerop mee bezig zijn en reken er eigenlijk wel op dat het in orde komt. Ook de regering heeft gegarandeerd dat wij geen problemen zullen hebben.”