UwGender

We spraken prof. Guy T’Sjoen, een van de boegbeelden van de campagne, en Heleen Dewitte, een van de trekkers en lid van de Jonge Academie.

De basis van de basis: Gender M/V/X?

Gender is een begrip dat enorm veel diversiteit omvat. We kennen de klassieke opdeling allemaal, namelijk de opdeling in ‘man’ en ‘vrouw’. Ondertussen weten we dat er een meer divers en ruimer spectrum bestaat. In de campagne willen ze ook de X-groep in rekening brengen. Hier gaat het om de mensen die zich niet 100% eenzijdig als man of vrouw identificeren. We weten uit onderzoek dat de ‘M’ uit het genderspectrum samengaat met meer kansen op universitair niveau en dat je als vrouw over het algemeen minder kansen hebt of neemt. Over de mensen die zich identificeren met ‘X’ is weinig geweten. Dit komt omdat dit over een eerder klein percentage gaat van de totale bevolking (1-5%) en onderzoek deze groep lang vergeten is.

Genderongelijkheid aan de UGent

Hét grote probleem aan de Vlaamse universiteiten, en dus ook UGent, is het verschil tussen mannen en vrouwen op vlak van hun academische carrière. Er is vastgesteld dat ongeveer evenveel mannen als vrouwen het doctoraat behalen, maar eens je enkele jaren verder kijkt, zijn er maar 26% van de professoren vrouwen. Een van de oorzaken van deze problematiek is de zogenaamde implicit bias. Deze term verwijst in essentie naar onbewuste vooroordelen waarbij zowel mannen als vrouwen stereotiep denken en klassieke rolpatronen toeschrijven aan geslacht. De implicit bias speelt bijvoorbeeld op bij de persoon die iemand moet aanwerven voor een bepaalde functie. Maar dit fenomeen speelt evengoed bij bijvoorbeeld de vrouw die vermijdt te solliciteren voor een job waarbij ze iemand zoeken met leiderschapskwaliteiten. Zo koppelt men, soms onbewust, de eigenschap ‘leiderschap’ aan mannen, terwijl dit niet zozeer overeenkomt met de werkelijkheid. Met deze campagne willen ze eerst en vooral mensen bewust maken van o.a. het bestaan van die implicit bias. Door dat bewustzijn te verwerven, gaan mensen beseffen dat dergelijke psychologische processen aanwezig zijn en kunnen ze er effectief rekening mee gaan houden.

C'est quoi l'agenda?

De campagne van de Jonge Academie wil voornamelijk meer bewustzijn rond gender bewerkstelligen en het thema wat aanweziger op de agenda plaatsen. Het gaat natuurlijk veel breder dan enkel gender. Naast bewustmaking van de genderongelijkheid wil de campagne ook aantonen dat diversiteit op vele vlakken net heel positief kan zijn. Het is verrijkend om met mensen met verschillende achtergronden, seksuele voorkeuren en etnische origines te werken in plaats van met allemaal gelijkaardige types. De campagne wil eigenlijk een cultuurverandering teweegbrengen, ook bij de mensen die vacatures moeten uitschrijven of sollicitaties afnemen. De vereiste eigenschappen in vacatures beantwoorden nog steeds te veel aan het stereotype van man-/vrouw-rolpatronen. Als leiderschap een vereiste is dan wordt nog steeds te vaak de man vooropgesteld en bij 'hardwerkend' of 'teamspeler' wordt eerder aan de vrouw gedacht. Daarnaast is er het frappante voorbeeld van studenten die het lesgeven van een prof moesten evalueren. Begeleiders van het experiment zorgden ervoor dat de prof zowel als man en als vrouw kon gepercipieerd worden. De studenten die een mannelijke lesgever dachten te zien gaven hogere evaluatiescores dan de studenten die in de lesgever een vrouw percipieerden. Dit toont aan dat we dringend moeten inzetten op die bewustwording van de implicit bias rond gender.

Enerzijds bestaat de campagne in de praktijk uit een reeks posters met tien verschillende boegbeelden afkomstig van vijf Vlaamse universiteiten. De twee professoren van de UGent op de posters zijn prof. Philippe Smet en prof. Guy T’Sjoen. De tien boegbeelden zijn er met ervaring rond het thema uit eigen ondervinding of vanuit onderzoekscontext. Anderzijds is er de website waarop er heel wat heldere en grondige informatie wordt aangereikt. Je vindt er onder andere meer uitleg over die implicit bias terug en nog wat andere tools en filmpjes over gender en genderongelijkheid. Daarnaast zit de Jonge Academie samen met de Vlaamse Interuniversitaire Raad in een werkgroep om een genderactieplan van vijf jaar geleden te herwerken en aan te passen.

Je kan ook nog de vraag stellen of genderquota een rol spelen in de campagne. Quota zijn soms een hulpmiddel om die doelstellingen te realiseren, maar hebben tegelijk ook heel wat nadelen. Met quota te installeren discrimineer je automatisch een andere groep. Bovendien is gender niet het enige vlak waar je ongelijkheid terugvindt. Ook je etnische achtergrond, seksuele voorkeur, leeftijd, lichamelijke beperking… spelen mee, en je kan niet alles in quota gieten.

Nog altijd in academische context: een schande!

De realiteit zie je weerspiegeld in onze universitaire context. Indien een onderzoeker een kinderwens heeft, merk je dat zij een aantal stappen minder kan zetten in hun carrière omwille van de tijd gespendeerd aan gezinsvorming en -ontwikkeling. Het zorgt soms voor problemen als je twee evenwaardige kandidaten voor een positie naast elkaar ziet en dan merkt dat de vrouw of man met een gezin die een paar kansen heeft laten vallen door die andere prioriteiten in zijn of haar persoonlijk leven. Al is er verandering merkbaar, is het in Vlaanderen toch nog steeds vooral de vrouw die een stapje achteruit zet in de carriere als de kindjes komen, daar waar een man dat minder snel zal doen. "Ik krijg als diensthoofd van de afdeling endocrinologie van het UZ Gent nu en dan assistenten over de vloer die me eerder angstig meedelen dat ze zwanger zijn, net alsof ze iets verkeerd hebben gedaan," aldus T’Sjoen. Hij zorgt ervoor dat hij op voorhand incalculeert dat deze jonge vrouwen op een bepaald moment tijdens hun opleiding de nodige pauze kunnen nemen om een kind op de wereld te zetten. Het zorgt natuurlijk wel voor wat uitdagingen omtrent planningen op onderzoeks- en klinisch vlak als je daar op voorhand geen rekening mee houdt. Het is ook de bedoeling de verwachting van continu hard werken in de academische wereld en de complexe combinatie met het uitbouwen van een gezinsleven onder de aandacht te brengen. Dit is relevant voor vrouwen én mannen. Want inderdaad, sommige mannen zullen deze campagne mogelijks maar niets vinden, maar ze vergeten hierbij dat hun gezondheid gemiddeld gezien minder goed is dan van de vrouwelijke collega’s; met meer psychologische problemen, depressies, alcoholmisbruik en hart-en-vaatziekten.