Al ruim dertig jaar protesteren de bewoners van Imider, Marokko, tegen de zilvermijn die hun water afneemt. Zeven jaar nadat ze uit protest de kraan dichtdraaiden, bezetten ze de waterbron nog steeds. Toen vijftien UGent-studenten er veldwerk wilden doen, bleken ze plots minder welkom.
'Imiter Metallurgic', de grootste zilvermijn in Afrika, zorgt al decennialang voor heel wat ellende in de regio ten oosten van de Marokkaanse stad Marrakech. Smeltwater dat van de bergen naar beneden stroomt en vroeger de lokale Amazigh-bevolking bevoorraadde, wordt nu voornamelijk gebruikt voor de mijnbouw.
Hay ho, silver!
De mijn verbruikt dagelijks zo’n twaalf keer meer water dan de bewoners van Imider (Imiter is de naam van het bedrijf, Imider die van de regio). Dat zorgt er niet alleen voor dat de lokale bevolking wordt geconfronteerd met een watertekort, maar ook met vervuild water en vervuilde gronden, wat dan weer tot grote gevolgen leidt voor de landbouw en huishoudens. Het is een kwestie die sterk doet denken aan de impact van de Dakota Access Pipeline op de inwoners van het Standing Rock-reservaat in de Verenigde Staten.
Terwijl de zilvermijn toen al dagelijks voor moeilijkheden zorgde, vond eind 2016, zo’n driehonderd kilometer verderop, de klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats. Daar wou het Marokkaanse koninkrijk ironisch genoeg haar imago op vlak van duurzame ontwikkeling een boost geven. Naast de impact op het milieu, vermoeden de bewoners dat de mijnbouw ook de oorzaak is van andere gezondheidsproblemen, en zijn er ook sociale spanningen doordat lokale inwoners amper tewerkgesteld worden in de mijn. Hoewel de regio op vlak van grondstoffen duidelijk erg rijk is, dragen de inwoners hier vooral negatieve gevolgen van.
Historische sit-in
Tijdens de protesten in 1986 werden al enkele opstandelingen gevangen genomen. In 1996 werd een eerste sit-in georganiseerd, waarbij bewoners van Imider anderhalve maand lang een toegangsweg naar de mijn wisten te blokkeren. Die gebeurtenis gaf de beweging de naam 'Movement on the Road ‘96'. In 2011 ging de bevolking opnieuw over tot actie: deels geïnspireerd door de Arabische Lente draaide de bevolking van Imider letterlijk de kraan dicht voor 'Imiter Metallurgic'. De jeugd nam het heft in handen, maar al snel sloot ook de rest van de bevolking zich aan. De waterleiding op Mont Alban wordt tot op heden continu bewaakt door de bewoners. De protestactie is intussen uitgedraaid tot de langste sit-in in Marokko.
Mijnbouwbedrijf 'Imiter Metallurgic' maakt deel uit van Managem, een onderneming waarvan de Marokkaanse koninklijke familie de grootste aandeelhouder is. Met de sit-in hopen de bewoners druk te kunnen zetten op de overheid. Op die manier hopen ze het buitensporige waterverbruik en de vervuiling een halt toe te roepen. Daarnaast willen ze ook dat de overheid aan de slag gaat om werkgelegenheid te verhogen en sociale voorzieningen voor de lokale bevolking uit te bouwen. Er werden onderhandelingen opgestart met de provincie en met het mijnbouwbedrijf, maar intussen zijn die weer opgeschort. Hoewel er de laatste jaren al een dertigtal personen politiek gevangen werden genomen, worden mensen die hun steun betuigen door tijdelijk in het protestkamp te verblijven doorgaans niet zwaar aangepakt. Zo zouden de Marokkaanse autoriteiten willen vermijden dat de kwestie buitenlandse aandacht krijgt.
Hoe UGent-studenten bijna het land werden uitgezet
De vakgroep Conflict en Ontwikkeling van de faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen organiseert jaarlijks een veldwerkreis met de studenten uit de ManaMa-opleiding Conflict en Ontwikkeling. Medebegeleider professor Koenraad Bogaert bestudeert het conflict al jaren, en op de planning van de reis rond ongelijke ontwikkeling stond ook een driedaags bezoek aan het protestkamp op de berg. Dit bezoek verliep echter niet zoals gehoopt.
Kom van die berg af!
Nadat alle papieren in orde waren gebracht, trokken vijftien studenten van de UGent met even veel collega-studenten van de Marokkaanse Mohammed V-Universiteit richting Mont Alban. Enkele minuten na aankomst volgde er echter al telefoon van de lokale autoriteiten. Als de groep niet binnen het uur van de berg af kwam, zouden de Belgische studenten meteen het land worden uitgezet. Zowel de Marokkaanse als de Belgische studenten verlieten teleurgesteld het protestkamp.
De Gentse studenten hadden hoogstens een diplomatiek relletje te vrezen, maar de Marokkaanse studenten van de Mohammed V-Universiteit vreesden naar eigen zeggen ergere gevolgen: als er een procedure opgestart zou worden, zouden er nog een lange tijd gevolgen kunnen zijn. Niet enkel voor hen, maar misschien ook voor familieleden die bijvoorbeeld voor de overheid werken.
Toen de groep de berg had verlaten, leek het probleem opgelost. De autoriteiten waren vriendelijk en wensten iedereen nog een aangename - weliswaar uitsluitend toeristische - reis toe. Tijdens de laatste dagen werden alle studenten op straat naar eigen zeggen in de gaten gehouden, en moest ook de buschauffeur verplicht de locatie van de groep doorgeven.
Reactie toevoegen