Het bovenstaande antwoord kregen de journalisten die Poetin bestookten met vragen vlak voordat hij de verkiezingen had gewonnen. Een luchtige manier om niet te hoeven toegeven dat hij op het punt stond aan zijn vierde termijn te beginnen. Of toch?
Wie Rusland zegt, zegt Poetin. Dat is ook niet gek. Poetin is er al aan de macht sinds 1999, lang voordat de meesten van ons zich met politiek bezig hielden. Het idee dat hij het nog nodig acht verkiezingen te organiseren, lijkt dan ook een beetje dwaas. Maar ondanks het uiterst ondemocratische karakter dat ook de laatste verkiezingen weer gekenmerkt heeft, zijn dit de perfecte momenten om de figuur van Poetin eens onder de loep te nemen. Wie is deze man die schijnbaar iedere verkiezing kan winnen? En dan heb ik het niet enkel over de Russische ...
Sterke Poetin
Aan de ene kant is het vreemd dat mensen Poetin beschouwen als een van de meest bedreigende figuren in de internationale politiek, maar aan de andere kant is de eerste foto die we van hem vinden er eentje waarop hij knuffelt met honden, de fles geeft aan geitjes of rijdt op een beer. Om de figuur van Poetin op dit vlak te begrijpen is het nodig om Poetins voorganger te kennen: Boris Jeltsin.
"Jeltsin was niet geliefd in de communistische partij, noch de meest bekwame man om een jong Rusland te leiden."
In de vroege jaren 90 was het duidelijk dat het slechts een kwestie van tijd was vooraleer de Sovjet-Unie zou imploderen. In 1989 was de Berlijnse Muur al gevallen en begonnen steeds meer satellietstaten zich los te maken uit het grote netwerk van gebieden dat de communistische dictators bij elkaar hadden gesprokkeld. Te midden van deze chaos rees in 1991 vrij letterlijk een nieuwe leider naar de top. Jeltsin was niet geliefd in de communistische partij, noch de meest bekwame man om een jong Rusland te leiden in een wereld na de Koude Oorlog. Maar door een samenloop van interne samenzweringen en Amerikaanse hulp was hij het die in 1991 bovenop een tank een speech gaf die we zouden kunnen zien als het begin van een nieuw Rusland. De speech bleek al gauw uit loze woorden te bestaan en Jeltsin, die vooral bekend stond als een zatlap die uit pure desinteresse vaak dronken op televisie te zien was, was een uitermate zwakke leider waarin Rusland een reflectie kon zien van hun dalende rang in de wereldorde.
"Jeltsin was een uitermate zwakke leider"
In 1999 kwam hier een einde aan toen een ex-KGB agent, de geheime politie van de Sovjet-Unie, benoemd werd tot eerste minister van Rusland. Vladimir Poetin, toen nog onbekend, maakte al snel een naam voor zichzelf door met de harde hand korte metten te maken met een opstand in de regio Tsjetsjenië. Al snel werd Jeltsin gedwongen af te treden en nam de populaire Poetin zijn plaats over. Poetin deed er toen alles aan om zich zo ver mogelijk te distantiëren van zijn voorganger, en dat heeft de rest van zijn carrière sterk bepaald. Jeltsin was een dronkaard, Poetin een geheelonthouder die je vaak op foto's kan zien sporten of spelen met dieren, een echte natuurmens. Jeltsin was een zwak figuur in zowel binnen- als buitenland, Poetin maakte van Rusland opnieuw een wereldspeler en sloot verbonden met de binnenlandse oligarchen. Jeltsin kwam goed overeen met de Amerikanen, Poetin daarentegen voedt een anti-westers Koude-Oorlogssentiment onder zijn bevolking. Vandaar zijn populariteit.
Rijke Poetin
Hoewel Poetin nog steeds razend populair is in zijn thuisland, heeft hij Rusland onherkenbaar veranderd. Allereerst heeft hij een duidelijke autoritaire staatsstructuur doorgevoerd, waardoor het hedendaagse Rusland op sommige vlakken steeds meer begint te lijken op zijn voorganger uit de 20e eeuw. Een eerste voorbeeld hiervan is Poetins fascinatie voor gif. De dood van tientallen Russische politici, en nog veel andere moordpogingen, zijn op de één of andere manier toegewezen aan de figuur van Poetin. Dat imago van gifmenger kwam recentelijk weer in de kijker bij de moordpogingen op Sergei Skripal, een ex-dubbelspion die nu in het Verenigd Koninkrijk woont, en zijn dochter. Dat laatste incident heeft opvallend genoeg geleid tot een diplomatieke strijd met het VK, iets wat in het verleden onmogelijk leek.
"In 2010 was 60 procent van de Russen in de hoogste inkomensklasse tevreden met hun levensstandaard, vandaag is dat slechts 20 procent."
Wat echter vooral opvalt is Poetins groeiende persoonlijke fortuin. De man die zichzelf wil voorstellen als onbaatzuchtige vader van zijn land wordt ervan verdacht een 'geheime' multimiljonair te zijn en een van de rijkste staatshoofden in de wereld. Niet alleen wekken zijn luxueuze privé-bezittingen dit idee op, maar ook werden er meerdere links naar hem aangetoond in de Panama Papers. Als dit klopt, zou dat een gigantisch verraad betekenen tegenover zijn volk dat momenteel kampt met de grootste economische problemen sinds de Sovjet-Unie. In 2010 was 60 procent van de Russen in de hoogste inkomensklasse tevreden met de levensstandaard, vandaag is dat nog slechts 20 procent. Dat zijn de laagste resultaten van alle ex-USSR landen. En als je dit combineert met een drie jaar lange economische depressie en groeiende ongelijkheid, heb je pas echt problemen.
Oude Poetin
Het was aan deze verkiezingen te zien dat het na achttien jaar allemaal een beetje begint te wegen op de leider van Rusland. De cijfers liegen niet, hij wint nog altijd met 77 procent van de stemmen. En toch waren de verkiezingen heel wat meer ingetogen. Poetin zelf toonde geen greintje enthousiasme tijdens de campagne en heeft zelfs maar twee grote rally's gehouden, waarvan één in de Krim om de verjaardag van de annexatie te vieren. Zelfs voor zijn overwinningsspeech kon hij maar vijf minuutjes sparen, heel wat anders dan de tranen die hij nog wegpinkte tijdens zijn overwinning in 2012. Ook bij de kiezers was het enthousiasme grotendeels weg, en het Kremlin moest zelfs gratis iPhones weggeven om de mensen naar de stemlokalen te lokken.
Maar het meest opvallende is zijn reactie op de liberale oppositieleider Alexei Navalny. Hoewel hij nooit echt kandidaat was om president te worden, was Navalny uitermate populair bij de jongere kiezers en stond zijn passioneel betoog in schril contrast met de apathie van Poetin. Zijn succes moet kennelijk zo bedreigend zijn geweest dat Poetin hem net voor de verkiezingen liet oppakken wegens 'fraude', zodat hij niet meer mocht deelnemen. Dat is een vreemde zet, aangezien Navalny in alle polls slechts verwacht werd 3 procent van de stemmen te halen. Dan misschien toch geen honderd jaar?
Reactie toevoegen