De Opleidingscommissie van de opleiding Rechten heeft lesgevers onder andere geadviseerd om geen livestreams te voorzien en lesopnames slechts twee weken beschikbaar te stellen. Niet iedereen is daar echter mee opgezet. Wat is er aan de hand?
Op 31 augustus 2022 ontvingen de studenten Rechten van UGent een bericht op hun Uforapagina. Daarin werd gesteld dat de Opleidingscommissie (OC) Rechten (een permanent adviesorgaan waar onderwijzers en studenten het onderwijsbeleid en de organisatie van de opleiding Rechten bespreken, red.) de volgende beslissing had genomen:
1. De OC-R adviseert de lesgevers om niet te werken met livestreams van de lessen.
2. De OC-R neemt geen standpunt in over de wenselijkheid om te werken met lesopnames en erkent expliciet dat elke individuele lesgever het best geplaatst is om te beslissen of deze met of zonder lesopnames wilt werken. De OC-R vraagt wel aan de lesgevers die beslissen om met lesopnames te werken om deze opnames niet langer dan 14 dagen na de opgenomen les zichtbaar te houden voor studenten, zodat uitstelgedrag niet wordt gefaciliteerd.
3. De OC-R vraagt aan elke lesgever om in de eerste bijeenkomst van elk opleidingsonderdeel aan de studenten uit te leggen en zo te verantwoorden waarom wel of niet met lesopnames wordt gewerkt.
Lesopnames zijn al langer een veelbesproken thema in het onderwijsbeleid van UGent. Sinds 2012 worden een groot aantal auditoria van UGent voorzien van de hard- en software die nodig is om zowel opnames als livestreams te ondersteunen. Ook studentenvertegenwoordigers lijken al jaren te pleiten voor het uitbreiden van de beschikbaarheid van online opnames van hoor- en werkcolleges. Dit komt dan ook regelmatig terug in verschillende onderwijsorganen. Zo stelde de onderwijsraad (een soort overkoepelende opleidingscommissie voor de hele universiteit, red.) in 2018 nog een nota op over het pedagogische nut van lesopnames, en volgde deze nota in 2019 op met een mogelijke verzoening tussen lesopnames en het beleid rond activerend leren aan de universiteit.
De OC-R vraagt wel aan de lesgevers die beslissen om met lesopnames te werken om deze opnames niet langer dan 14 dagen na de opgenomen les zichtbaar te houden voor studenten
Het gebruik van lesopnames bleef steeds een individuele keuze van de lesgever. Toen kwam echter de coronapandemie, en met de onmogelijkheid om lessen fysiek te organiseren werden livestreams en lesopnames in 2020 de dominante (en gedurende bepaalde periodes enige) vorm van lesgeven. Wanneer men fysieke lessen kon hervatten, hoopten sommigen dat de alomtegenwoordigheid van lesopnames zou blijven. In maart 2022 werd vanuit de universiteit echter beslist om lesopnames, net als mondmaskers in de colleges, niet langer verplicht te maken. De bal lag dus terug in het kamp van de individuele lesgevers wat betreft de keuze om met lesopnames te werken.
Advies schept negatief beeld
Celien De Wever, lid faculteitsraad
De adviezen van de OC-R konden bij een deel van de studenten dan ook op weinig bijval steunen. Toen de Uforamelding via Twitter werd gedeeld, klaagden studenten de keuze aan. Ook vanuit de studentenvertegenwoordiging klinken er ontevreden, maar genuanceerde geluiden. In een gezamenlijke reactie laten studentenvertegenwoordigers van de faculteitsraad Recht en Criminologie weten dat ze betreuren dat het advies van hun OC "een redelijk negatief beeld schept van lesopnames."
De stuvers stellen: "Hoewel lesopnames voor de meeste studenten geen volwaardig vervangend alternatief zijn, is dat voor bepaalde groepen wel het geval. Er zijn veel redenen waarom een student nood zou hebben aan lesopnames, en dan zeker voor bepaalde specifieke categorieën van studenten (bv. werkstudenten, GIT’ers, pendelstudenten, studenten met ADHD, enzovoort). De praktische meerwaarde van dergelijke lesopnames mag daarom ook niet ontkend worden. We hopen daarom dat lesgevers in hun individuele 'lesopnamekeuze' rekening houden met die bezorgdheden."
"We betreuren dat het advies een redelijk negatief beeld schept van lesopnames." – Studentenvertegenwoordigers faculteit Recht en Criminologie
"Daarnaast is er ook een belangrijk educatief voordeel aan lesopnames. Studies tonen namelijk aan dat lesopnames vooral interessant zijn als aanvullend materiaal. Ze kunnen ervoor zorgen dat je bepaalde moeilijke stukken opnieuw kan bekijken of een gemist stuk in je notities kan aanvullen. Zelfs proffen die geen lesopnames ter beschikking willen stellen omwille van studentenopkomst-redenen (sic), zouden voordeel kunnen halen uit het opnemen van lessen. Ze kunnen bijvoorbeeld de lesopnames later ter beschikking stellen, zonder het bingewatchen of overslaan van lessen mogelijk te maken."
"Wij zijn vervolgens geen fan van de voorgestelde 14-dagen-regel. Niet alleen denken we dat we van studenten een zekere zelfdiscipline mogen verwachten en uitstelgedrag hun eigen verantwoordelijkheid is, ook ga je met die 14-dagen-regel een oneerlijk systeem creëren. De technologie van vandaag maakt het mogelijk gewoon schermopnames te maken binnen die 14 dagen en we moeten ons geen illusies maken dat dit niet zal gebeuren. Het risico bestaat daardoor dat een groep van "regelovertreders" wél ervan gebruik zal kunnen maken en een andere groep benadeeld wordt. Ook valt niet uit te sluiten dat men lesopnames zou gaan verkopen, wat al helemaal onaanvaardbaar zou zijn."
Waar komt het advies vandaan?
Floris Coenders, lid faculteitsraad
Na de kritieken van studenten op de beslissing van de OC-Rechten kan natuurlijk gevraagd worden hoe die adviezen tot stand zijn gekomen. De stuvers van de faculteit geven uitleg: "Jammer genoeg vond deze OC plaats in afwezigheid van alle OC-stuvers. Wij betreuren dat dergelijk belangrijk advies is opgesteld zonder stuvers, maar benadrukken dat dit geen verwijt is naar de OC-Rechten zelf. Voor de meeste stuvers waren er gegronde redenen om niet aanwezig te zijn. Daarnaast is het ook begrijpelijk dat dit advies deze timing kende. Studenten moeten op tijd weten waar ze zich aan kunnen verwachten en zeker met de grote hoeveelheid keuzevakken in de masteropleiding rechten is het van belang om dergelijk advies tijdig uit te sturen."
De motivering voor de beperking van lesopnames zou liggen in de daling van het aantal studenten dat effectief naar de les komt. Dit zou demotiverend werken voor lesgevers en de leskwaliteit op lange termijn doen dalen. "De opkomstcijfers zijn erger dan voor corona, waar veel lessen ook al werden opgenomen. Lessen die traditioneel compleet vol zaten omdat ze het favoriete vak waren van veel studenten, trekken nog maar enkele tientallen studenten."
De motivering voor de beperking van lesopnames zou liggen in de daling van het aantal studenten dat effectief naar de les komt
De stuvers staan ook stil bij de nadelen van lesopnames en de timing van de communicatie. "Het is belangrijk om eerlijk te zijn en deze nadelen niet te ontkennen. Niet naar de les gaan leidt voor verschillende studenten tot slechtere studieresultaten (en bijgevolg meer herexamens). Volgens de OC-Rechten zouden lesopnames ook uitstelgedrag faciliteren en vandaar het advies aan lesgevers die gebruikmaken van lesopnames om die slechts 14 dagen ter beschikking te stellen. De communicatie rond het advies is niet uitgestuurd op een prettig moment (in de herexamens), maar we kunnen eigenlijk wel stellen dat dergelijke communicatie nooit gelegen komt. In juli zouden dezelfde klachten zijn gekomen en in september zou men stellen dat men te laat komt met het advies. Veel mensen zouden teleurgesteld en boos zijn, ongeacht wanneer deze info uitgestuurd zou worden."
En verder?
Na het bekendmaken van de beslissing van de OC hebben de stuvers het advies op de agenda van de eerstvolgende faculteitsraad (2 september) geplaatst; een kans om hun bezorgdheden te uiten en erover in discussie te treden.
"Eén van de aanwezige proffen duidde zeer terecht aan dat het debat omtrent lesopnames momenteel enorm gepolariseerd is. We zien binnen de hele universiteit dat het lijkt alsof er twee kampen ontstaan: voor of tegen lesopnames. Dit kan enkel tot cynische toestanden leiden en dat is net iets dat we moeten vermijden. De realiteit is dat het verhaal genuanceerder is dan men soms denkt", zo stellen de stuvers.
"Eén van de aanwezige proffen duidde zeer terecht dat het debat omtrent lesopnames momenteel enorm gepolariseerd is." – Stuvers faculteit Recht en Criminologie
"We moeten niet discussiëren of lesopnames nuttig zijn en of studenten naar de les moeten komen. We moeten de koppen bij elkaar steken om eerlijke en effectieve modaliteiten op te stellen waardoor studenten naar de les komen én ze correct gebruik kunnen maken van lesopnames."
De stuvers laten alvast weten dat zij hopen dat er binnen de faculteit snel samengezeten wordt om het gebruik van lesopnames te bespreken. Het doel is duidelijk: een betere onderwijskwaliteit met aanvullend lesmateriaal, lesopnames voor zij die het nodig hebben en terug volk in de aula’s krijgen. Om dit laatste te bereiken geven de stuvers nog een boodschap mee: "Probeer fysiek onderwijs opnieuw uit. Lesopnames zullen enkel terugkomen als studenten ook weer effectief naar de les gaan. On-campus onderwijs s is veel meer dan enkel in een aula zitten. Het is een sociaal gebeuren en een universiteit is geen universiteit met lege auditoria."
Reactie toevoegen