Lezersbrief: Over het 'complexe conflict' in Israël/Palestina

'Het is complex'. Dat is zowat de slagzin voor veel opiniemakers en 'experten' om zich achter te verschuilen en het meest voor de hand liggende feit waar alles mee begint én eindigt niet als startpunt te nemen: de bezetting, het apartheidsregime en de ongestrafte schendingen tegen de mensenrechten. Geen bezetting, geen geweld en een echte mogelijkheid tot duurzame vrede, daar begint het mee.

Het is ook opvallend dat die 'complexiteit' vaak op zeer simplistische manier wordt gekaderd. De Midden Oosten-expert van de VRT, Rudi Vranckx legt het als volgt uit: "twee volkeren (…) die aanspraak maken op dezelfde grond (…). Het grote probleem is natuurlijk dat ze allebei aanspraak maken op de hele grond en mekaar geen bestaansrecht gunnen (…)." Dit is gewoon manifest onwaar. Op verschillende momenten in de geschiedenis van de bezetting hebben Palestijnse politieke vertegenwoordigers het bestaansrecht van Israël erkend (de PLO tijdens de befaamde Oslo-akkoorden bijvoorbeeld), hebben Palestijnse vertegenwoordigers vredesvoorstellen gedaan en hebben ze zowel de eenstaat- als de tweestatenoplossing naar voren geschoven als duurzame uitweg uit de bezetting. Er zijn ook veel Israëlische burgers en activisten die zich resoluut tegen de bezetting kanten en de Palestijnse roep om vrijheid ondersteunen. Israëlische regeringen, daarentegen, hebben de vredesvoorstellen keer op keer geweigerd en afgeblokt. Israëlische politieke leiders hebben in Oslo de Palestijnen enkel als onderhandelingspartner erkend, niet het recht op een Palestijnse staat.

Versta me niet verkeerd. Er zijn heel veel vragen te stellen die om complexe antwoorden vragen. Om te beginnen: waarom is de (westerse) media zo terughoudend om de bezetting centraal te stellen en deze als uitgangspunt te nemen? Waarom zijn veel opiniemakers en experten zo terughoudend? Ze kunnen toch ook het internationaal recht volgen en de VN-resoluties lezen? Ze onderschrijven toch allemaal dezelfde mensenrechten en democratische principes?

Waarom houden de opeenvolgende Israëlische regeringen vast aan een bezetting die niet alleen Palestijnse levens marginaliseert en uitwist, maar ook de levens van haar eigen burgers keer op keer in gevaar brengt? De geschiedenis toont toch duidelijk aan dat geen enkel volk bezetting en onderdrukking zomaar heeft aanvaard. En waarom heeft Israël nog altijd haar eigen grenzen niet officieel bepaald? Waar liggen de grenzen van Israël eigenlijk? Horen de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever volgens de regering van Netanyahu bij Israël of niet ? Dat is toch niet onbelangrijk als men wil praten over vrede en soevereiniteit?

Ook de internationale politieke context roept veel vragen op. Waarom steunt de Oekraïense president Zelensky bijvoorbeeld een bezettende macht die internationaal erkend en veroordeeld wordt? Hij hechtte toch zoveel belang aan een daadkrachtige internationale gemeenschap die zich uitspreekt tegen illegale bezettingen? Waarom klampt Duitsland zich zo vast aan haar onvoorwaardelijke steun voor de huidige Israëlische regering, ondanks het feit dat de Israëlische holocaust-expert Daniel Blatman in de bekende Israëlische krant Haaretz verklaarde dat er 'neonazi's' in de huidige Israëlische regering zitten? Waarom steunt de VS Israël zo onvoorwaardelijk? Democraten en Republikeinen zijn het nergens meer over eens, behalve dan over hun steun aan Israël? Hoe verklaar je dat? Het trieste feit is dat de Palestijnen geen of weinig geopolitieke of strategische belangen te bieden hebben.

En dit verklaart voor een groot deel de impasse en de spiraal van geweld waaraan geen einde lijkt te komen. Hoe komt het dat een autoritaire, corrupte en radicale terreurorganisatie als Hamas aan de macht is kunnen komen in Gaza? Hoe is het Palestijnse verzet, dat begon als een seculier-nationalistisch verzet, in de loop der jaren (gedeeltelijk) veranderd in radicaal islamistisch verzet? Wat kan Hamas überhaupt winnen bij zo'n frontale aanval? En met het aanvallen en vermoorden van gewone burgers (een duidelijke schending van het oorlogsrecht)? Hamas weet toch dat ze niet opgewassen is tegen het Israëlische leger? Het is wel zo dat Hamas en ook de Israëlische extreemrechtse regering allebei recent onder vuur lagen en te maken hadden met interne oppositie (zeker in Israël kwamen honderdduizenden mensen de laatste maanden op straat tegen het toenemende autoritaire bewind van Netanyahu's regering). Waar is die oppositie vandaag? Kan het zo cynisch zijn dat Hamas en de extreemrechtse Israëlische regering elkaars macht versterken door hun openlijke confrontaties?

Tot slot, hoe kan N-VA-politicus Peter De Roover op het VRT-programma De Afspraak bijna ongestoord beweren dat Hamas over "de meest gesofisticeerde militaire logistiek" beschikt, verwijzend naar de paragliders (!), terwijl het Israëlische leger een nucleaire macht is en een wereldspeler in de internationale defensie-industrie? De Israëlische onderzoeker Jeff Halper, ooit genomineerd voor de Nobelprijs voor de Vrede, toont in zijn boek 'War against the people' aan hoe die Israëlische defensie-industrie de Gazastrook al jarenlang als een testcase gebruikt voor haar nieuw ontwikkelde wapens om op die manier een competitief voordeel te hebben op de internationale wapenmarkt. De complexiteit van de bezetting, zo argumenteert Halper, is dat er niet alleen ideologische redenen zijn voor het ontzeggen van Palestijnse vrijheid maar ook economische redenen. De bezetting is een resource voor het Israëlische leger.

En men kan nog een tijdje doorgaan met vragen stellen. Het is inderdaad complex. Maar het woordje 'complex' mag geen alibi worden om zich te verschuilen achter een valse tegenstelling van 'geweld aan beide kanten', een misplaatste 'neutraliteit' of 'objectiviteit' en een blindheid voor – opnieuw – simpele harde feiten: bezetting, apartheid en mensenrechtenschendingen tegenover de Palestijnen.