"Begin 1900 kon je de Melkweg zien vanop dit dak"

Jullie zijn een volkssterrenwacht. Wat betekent dat?

"Dat betekent dat we vooral een didactische rol spelen. We werken pakketten uit voor scholen, organiseren bezoekersavonden en brengen amateurastronomen samen. Je kunt hier bijvoorbeeld een cursus 'Sterren en kosmos' volgen, of een cursus weermetingen. Op woensdagavond is het bezoekavond en kun je door onze telescoop de sterrenhemel bekijken. Als het helder is, tenminste. Anders zie je de wolken en het belfort."

"Door lichtvervuiling kunnen we Jupiter niet meer zien opkomen"

"Vroeger waren we een wetenschappelijke sterrenwacht, en voerden de astronomiestudenten hier onderzoek uit. Nu kan dat niet meer, omdat je vanuit de stad bijna niets meer kan zien door de lichtvervuiling. Begin 1900 kon je de Melkweg nog zien vanop dit dak, maar nu moet je daarvoor naar Spanje reizen. De wetenschappelijke sterrenwachten bevinden zich nu dus zo ver mogelijk buiten het stadscentrum." 

Wat is lichtvervuiling precies, en waarom is het een probleem?

"Veel mensen denken aan één straal licht die rechtsreeks naar boven gaat, maar dat is incorrect. Het licht verspreidt zich door bewolking en vormt zo een koepel. Van hieruit (het dak van de sterrenwacht, red.) kan je bijvoorbeeld de autostrade zien in het oosten. Dat is één grote gloed. Daardoor kunnen we Jupiter niet meer zien opkomen. Hoe meer gloed, des te minder zichtbaarheid. En hoe dichter bij de horizon, hoe meer lichtvervuiling. Wij kijken normaal naar deepsky-objecten (vaste, doorgaans zwakke hemellichamen die met verrekijker of telescoop geobserveerd worden, red.), maar kunnen hierdoor niet veel meer zien."

De energiecrisis is dus nog niet zo'n slecht nieuws?

"(lacht) Dat is eigenlijk ongelooflijk. Wij vragen al jaren om de lichten uit te doen. Maar goed. Gent twijfelt nog hé, om veiligheidsredenen."

Meridiaankamers en de Van Monckhoventelescoop

"Anno 1820 zat hier iemand door een telescoop te kijken tot de zon in het zuiden stond. Dan was het wachten geblazen. Als de zon in het vizier passeert weet je dat het middag is. Het was vooral belangrijk toen de treinen begonnen te rijden. Voordien was chaos troef omdat niemand wist hoe laat het eigenlijk was, maar dat hadden veel mensen in die tijd ook niet nodig."

"De koepel met de Van Monckhoventelescoop is het hart van de sterrenwacht. De telescoop dateert van 1880 en was toen eigendom van industrieel Desiré Van Monckhoven. Toen hij stierf, wist zijn weduwe niet goed wat ermee aan te vangen. Gelukkig zocht UGent nog een telescoop. Ze hebben die overgekocht, en hij werkt vandaag nog altijd prima. We kijken ermee naar de zon. Ook Jupiter of Saturnus staan heel duidelijk. Je kunt de koepel openen en draaien naar waar je wil. We proberen west- of zuidwaards te kijken, anders zit de Boekentoren in de weg (lacht)."

De reddingsactie van Armand Pien

"Eerst was het hier een wetenschappelijke sterrenwacht. Later is het gebouw bezet geweest en verlaten geraakt. De grote doodsteek was dat de wetenschappen naar Campus Sterre verhuisd zijn. De sterrenwacht stond leeg en raakte vergeten. Het luik van de koepel stond open, het regende binnen en duiven hebben op de Van Monckhoventelescoop gekakt. In 1980 was de universiteit van plan de sterrenwacht volledig plat te gooien. Armand Pien, bekend als eerste weerman, woonde hier vlakbij. Hij ontdekte dat de telescoop nog gered kon worden en heeft een renovatie op touw gezet. Om geld daarvoor in te zamelen is hij van deur tot deur gegaan! De renovaties hebben lang geduurd. In 1969 is de sterrenwacht voor het eerst heropend, en dan in 2014 werd ze opnieuw gerenoveerd."

Wie kan lid worden van de Volkssterrenwacht Armand Pien?

"Iedereen is welkom. Op onze bijeenkomsten, lezingen en cursussen kan je bijleren, kennis uitwisselen en gelijkgezinden ontmoeten. We hebben bijvoorbeeld de astrofotografiegroep. De leden komen samen en bespreken de foto's die ze gemaakt hebben. Het is een ingewikkeld proces om ruimtefoto's te maken. Eerst huur je virtueel tijd om te kijken door een telescoop in Chili of Spanje. Je kijkt dan vanuit je living door die telescoop. Dan neem je een heleboel afbeeldingen, en plak je ze over elkaar. Je gebruikt Photoshop om de kleuren te bewerken en storingen weg te filteren. Het is mooi om mensen op die manier samen te brengen."