Hoe vies is het zwembad?

Je kent het wel, twee maanden achter je bureau wegkwijnen voor die examens, je volboefen tijdens de feesten en tot de conclusie komen dat je wat meer moet bewegen. Nu je wat matuurder bent (lees: je herinnert je je mislukte voornemens van vorig jaar), weet je dat lopen niet aan jou besteed is. Een laagdrempelige sport die je al snel overweegt, kan je vinden aan de watersportbaan. Je stapt dus het UGent-zwembad GUSB binnen en koopt een tienbeurtenkaart. Je passeert de kleedkamers, hebt je nieuwe bad-uitrusting aan, spoelt je eens af en neemt een duik. Hierna volgen echter enkele realisaties, je ogen pikken en er is hier een notoir temperatuurverschil in het water! Wat blijkt? Zwembaden zijn een beetje vies.

Zwemmen in ziektes

Toen je je sokken uitdeed om ze van nattigheid te weerhouden, stelde je je voeten bloot aan spierwitte tegeltjes waar al ontelbaar veel andere blote voeten gepasseerd zijn. Voeten brengen schimmels met zich mee die door de grote luchtvochtigheid van een binnenzwembad een waar paradijs ervaren. Een vaak voorkomend gevolg van zo'n schimmels is zwemmerseczeem. Die aandoening zorgt voor schilfering, pijn, roodheid en jeuk aan de voeten.

Wat blijkt? Zwembaden zijn een beetje vies

Het stopt ook niet bij je voeten. Vanaf de eerste ademhaling in het zwembad loop je al veel risico op huid-, oog- en luchtwegirritatie. Wanneer je die iconische zwembadgeur door je neus jaagt, ruik je eigenlijk het aroma van de heldhaftige strijd die chloor voert tegen al de urine en zweet dat in het water dobbert. Trichlooramine, heet dat. Een belangrijke bedenking is hier die urine en het zweet zo goed als standaard aanwezig zijn in het zwembad.

Dan komen we bij de grootste vijand van jouw gezondheid tijdens het zwemmen. Het zwembad zelf, denkt de aandachtige lezer. Niet aandachtig genoeg, want het zijn natuurlijk de andere zwemmers. De mens is een fragiele kruik vol vieze beestjes die niet kunnen wachten om zichzelf met de rest van de mensheid te delen. Al die etterende snotneuzen en snotterende etterbakjes die mee in het zwembad dobberen, vormen een acuut risico voor jouw gezondheid. 

In 2012 maakten Hongaarse onderzoekers Barna en Kadar een opsomming van ziektes die in zwembaden voorkomen: een leestip voor smetvrees-aspiranten of anti-zwembadlobbyisten. De lijst is uitvoerig. Onder andere virologische favorieten als E. coli en legionella passeren de revue, maar ook een heleboel aandoeningen waar de gewone sterveling nog nooit van gehoord heeft. Zo bestaat er bijvoorbeeld iets als een hersenetende amoebe. Hier hebben we het enkel over ziektes waarvan er een reële kans bestaat dat je medezwemmers ze hebben en dus kunnen doorgeven. Verwacht dus geen tropische ziektes in het subtropisch zwembad.

Urine en zweet zijn zo goed als standaard aanwezig in het zwembad

De meeste aandoeningen worden fecaal-oraal verspreid. Je leest het goed: die ranzige ziektes worden op de koop toe nog eens veroorzaakt door de inhalering van deeltjes kaka. De mogelijke symptomen zijn grotendeels samen te vatten in irritaties en ontstekingen van de huid, aantasting van de luchtwegen en diarree of krampen. Net als veel ziekten kunnen ze in sommige gevallen veel ernstiger aflopen, zelfs met de dood tot gevolg. Gelukkig toont de realiteit dat de kans op de meeste infecties eerder klein is. 

Meer voorkomende problemen in openbare zwembaden zijn dan weer: pseudomonas aeruginosa, dat onder andere huid- en oorontstekingen kan veroorzaken, alle soorten schimmels, en cryptosporidiose, dat wordt veroorzaakt door een chloor-resistente parasiet die de darm en maag aantast en koorts kan veroorzaken. Jaarlijks wordt dit bij 250 tot 500 Belgen ge­di­ag­nos­ti­ceerd.

Chloor, de redder in nood

Dat ziektes relatief zeldzaam zijn in het zwembad is dan ook te danken aan één ding: je kent hem wel; atoomnummer 17: chloor. Die stof doodt al die vuiligheid en maakt het zwembad veel veiliger dan die vuile vijver aan de watersportbaan waar de Gentenaar bij de kleinste flinster zonneschijn zo gretig in wil duiken. 

Om massale uitbraken van vanalles en nog wat te voorkomen, heeft de Vlaamse overheid allerlei voorwaarden waar zwembaden aan moeten voldoen inzake temperatuur, zuurgraad en aanwezigheid van chloor. Wie nu met twee flessen chloor onder de arm richting het zwembad trekt om alle ziektes te doden denkt beter twee keer na, want meer is niet altijd beter. Te veel chloor kan ook irritatie van de luchtwegen, spijsvertering en huid veroorzaken, en bij een overdreven hoeveelheid zelfs je zwemkleren bleken. Een correcte pH-waarde in het zwembad garandeert een goede werking van de chloor, terwijl een te hoge of te lage zuurtegraad slecht kan zijn voor je gezondheid. Periodieke controles zorgen ervoor dat onze zwembaden geen broedplekken voor nieuwe plagen zijn, maar ook jij kan heel wat doen om het zwembad proper te houden voor jezelf en je mede-waterratten. We hebben enkele zaken opgesomd die daarbij kunnen helpen.