Vrouwelijke pijn in een mannelijke wereld

Al in 2009 verscheen er een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Women's Health dat duidelijk kon staven dat vrouwen van middelbare leeftijd met pijn op de borst twee keer zoveel kans hadden om gediagnosticeerd te worden met een psychische aandoening dan mannen met dezelfde symptomen. Hart- en vaatziekten zijn al jarenlang een van de belangrijkste doodsoorzaken bij vrouwen. Ze hebben vaak andere klachten dan de typisch bekende hartklachten. Een hartinfarct wordt bij vrouwen daarom vaker gemist dan bij mannen.

Dit fenomeen blijft niet beperkt tot hart- en vaatziekten. The Journal of the American Heart Association toonde ook aan dat vrouwen met heftige buikkrampen 25 % minder kans hebben om behandeld te worden met dezelfde sterke pijnstillers als mannen. Daarnaast tonen verschillende studies aan dat de vooringenomenheden wat betreft pijn bij vrouwen de behandeling van veel verschillende kwalen beïnvloedt, waaronder fertiliteitsproblemen, chronische pijn en mentale kwetsbaarheden.

Nee, ik ben niet zwanger  

Ook de pijn van Marie, een tweeëntwintigjarige studente aan de UGent, werd verkeerd gediagnosticeerd en onderschat. Op haar veertiende repte ze zich 's nachts met haar moeder naar de huisdokter van wacht. Ze had vreselijke buikpijn. "Ben je zwanger?" vroeg de dokter. "Nee", antwoordde Marie, "Ik heb nog nooit seks gehad". De dokter bleef aandringen. "Ben je zeker? Dat is niet makkelijk om toe te geven." Marie voelde zich ongemakkelijk. Ze was er zeker van dat ze niet zwanger kon zijn. "Nee, dat kan echt niet", zei Marie. "Wil je anders dat je mama eens naar buiten gaat, dan kan je het mij eerlijk zeggen. De heftige buikkrampen die je beschrijft, zijn heel kenmerkend voor een zwangerschap." De veertienjarige Marie vindt het moeilijk om de dokter tegen te spreken. "Je moet het me nu zeggen, Marie. Ben je zwanger?" Voor de moeder van Marie is de maat vol. "Mijn dochter is niet zwanger. Dat heeft ze nu toch al meermaals herhaald." Ze stapt boos weg uit de praktijk en brengt haar dochter naar de spoed. 

"Mijn dochter is niet zwanger. Dat heeft ze nu toch al meermaals herhaald."

Gelukkig wordt Marie daar wel onderzocht. De krampen zijn bijna onhoudbaar en ze krijgt sterke pijnstillers toegediend. Ze moet die nacht in het ziekenhuis doorbrengen. De volgende dag doen ze een gedetailleerder onderzoek, maar er wordt geen oorzaak voor het probleem gevonden. De dokters doen later nog een onderzoek, maar ook daar komt geen resultaat uit voort. De dokters gooien het op stress: "Ik denk niet dat er iets fundamenteel mis is. Heb je veel stress? Misschien is het iets psychosomatisch?". De heftige buikpijn gaat maar niet over. Ze willen Marie wegsturen uit het ziekenhuis. Haar ouders houden dit tegen. Pas na vier dagen vinden de dokters de oorzaak van Maries pijn: een ver gevorderde blindedarmontsteking. Zo'n ontsteking kan in een laat stadium snel overgaan in een buikvliesontsteking, wat levensgevaarlijk is. 

Sois belle et tais-toi

Studies tonen aan dat vrouwen gevoeliger zijn voor pijn en dit vaker uiten, waardoor er vaker wordt veronderstel dat vrouwen overdrijven. Dit kan deels verklaren waarom vrouwen minder serieus genomen worden. Vrouwen worden gezien als hysterisch, mannen als stoïcijns. Genderstereotypen die al worden aangeleerd vanaf de kindertijd beïnvloeden hoe wij pijn interpreteren bij anderen. Daarnaast is het merendeel van de geneeskundige onderzoeken geënt op mannelijke patiënten. Zo zijn 70 % van de chronisch zieke patiënten vrouw, maar zijn 80 % van de studies over chronische pijn gebaseerd op mannen. Dit kan ervoor zorgen dat vrouwen niet de juiste behandeling krijgen.

Vrouwen worden gezien als hysterisch, mannen als stoïcijns

De gezondheidszorg heeft niet alleen te kampen met een gender bias, maar ook met een raciale bias. Een Amerikaanse studie uit 2016 stelt dat de helft van het zorpersoneel uit hun steekproef zeker één verkeerde opvatting had over de biologische verschillen tussen zwarte en witte mensen. De pijn van zwarte mensen wordt systematisch onderschat. 

Ken uw rechten

In België bestaat sinds 2002 een wet die de rechten van patiënten beschermt. Hierin staat vermeld dat je als patiënt recht hebt op de best mogelijke dienstverlening die aansluit bij je behoeften. Indien er inbreuk wordt gemaakt op een van deze rechten kan je terecht bij de ombudsdienst van het ziekenhuis of de overlegplatforms geestelijke gezondheidszorg. Voor inbreuken bij ambulante zorg, waaronder huisdokters vallen, kan je terecht bij de federale ombudsdienst. Jaarlijks worden door verkeerde veronderstellingen duizenden mensen verkeerd behandeld of gediagnosticeerd. Er is dus nood aan gegronde bewustwording bij zowel patiënten als zorgverleners.