64 % van de personen tussen 16 en 69 in België krijgen te maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag. Die ervaringen kunnen mensen tekenen voor het leven.
Dagmar Stockman onderzoekt de sociale en psychologische impact van seksueel geweld op volwassenen in het kader van haar doctoraatsonderzoek.
"Ik onderzoek mensen die seksueel geweld hebben meegemaakt en koppels die samengekomen zijn na seksueel geweld. Ik bekijk hoe zij relaties ervaren. Ik spreek altijd van 'mensen die seksueel geweld hebben meegemaakt' omdat ik het woord 'slachtoffers' nogal lastig vind. In het Engels gebruiken ze soms survivor, maar dat draagt ook een bepaalde connotatie. Die mensen hebben dat meegemaakt, maar dat is niet wie ze zijn. Ik vind dat een heel belangrijke onderscheiding."
"Mijn onderzoek wijst uit dat mensen die zoiets hebben meegemaakt, het soms moeilijk vinden om potentiële partners te vertrouwen en dichtbij te laten komen. Soms willen ze aan zichzelf werken vooraleer ze iemand nieuws leren kennen. Er zijn ook mensen die vinden dat relaties daarna echt niet meer lukken; ze vinden zichzelf te beschadigd. Er zijn heel veel verschillende ideeën die bij die mensen leven. Anderzijds vond ik ook dat, wanneer er een steunende partner is, het eigenlijk wel lukt om er samen rond te werken en mee om te gaan. Het zijn eigenlijk communicerende vaten. Hoe je omgaat met zo'n ingrijpende ervaring en hoe de relatie functioneert, hangen samen. Als je een partner hebt bij wie je terecht kan, krijg je steun. Dat kan de relatie verbeteren."
"Die mensen hebben dat meegemaakt, maar dat is niet wie ze zijn"
Er zijn heel veel verschillende soorten seksueel geweld die je niet allemaal over dezelfde kam kan scheren. Hoe definieer jij seksueel geweld binnen je onderzoek?
"Ik hanteer de definitie van de Wereldgezondheidsorganisatie. Seksueel geweld wordt dan gedefinieerd als 'elk ongewenst seksueel gedrag dat gesteld wordt tegen iemand'. Ongewenst seksueel gedrag kan je heel breed zien, het kan gaan over opmerkingen, aanrakingen, poging tot verkrachting en verkrachting zelf."
Welke impact kan seksueel geweld hebben op iemands leven?
"Dat is heel individueel. Seksueel geweld kan een impact hebben op hoe je denkt over jezelf, over hoe je denkt over je lichaam en over hoe je denkt over de veiligheid van de wereld. Je kan je lichaam verstoppen of niet meer buiten durven te komen. Het kan ook een effect hebben op de mate waarin je anderen vertrouwt, wat dan weer effect heeft op hoe je met vrienden omgaat. Het kan zijn dat je mensen weg gaat duwen, of dat je potentiële partners niet dichtbij laat komen. Of misschien net het omgekeerde, dat je het gevoel hebt enkel iets waard te zijn wanneer je heel veel voor anderen doet, waardoor je jezelf vergeet. De maatschappij denkt dat slachtoffers fragiel zijn, of liegen over wat hen overkomen is. Mensen die seksueel geweld hebben meegemaakt denken soms dat anderen hen anders gaan bekijken. Het heeft dus een impact op elk aspect van hun leven, maar dat hoeft zeker niet altijd zo te zijn. Dat hoeft ook niet voor altijd zo te zijn, het kan na verloop van tijd heel anders zijn."
Mensen die seksueel geweld ervaren op jonge leeftijd, hebben een grotere kans dit later nog eens mee te maken. Hoe komt dit?
"Daar zijn verschillende verklaringen voor. Het is belangrijk om te weten dat er niet één oorzaak is. Traumaklachten kunnen een verklaring bieden. Traumaklachten die ontstaan na het seksueel geweld hebben een effect op hoe seksueel assertief je bent. Als je als kind zoiets hebt meegemaakt en je bevroor op dat moment, kan het zijn dat als er later iets gebeurt dat daarop lijkt, dezelfde reactie terug opgeroepen wordt en je dus opnieuw bevriest. Anderzijds zien we ook dat seksueel geweld vaak opnieuw gebeurt bij mensen die vroeger seksueel misbruik hebben ervaren. Als je als kind misbruik meegemaakt hebt, kan het idee ontstaan dat het het niet waard is te bestaan en dat dit deel uitmaakt van het leven. Als er dan over de grens gegaan wordt binnen een relatie met iemand, kan dit als normaal beschouwd worden en kan dit patroon zich blijven verderzetten in het leven van die persoon. Deze voorbeelden zijn niet voldoende om alles te verklaren. Er zijn heel veel factoren die een rol spelen."
"Als je seksueel geweld meemaakt, zal dat een effect hebben op hoe je je voelt, maar het hoeft je leven voor altijd te beheersen"
Zijn er bepaalde boeken over seksueel geweld die je echt zijn bijgebleven?
"Er is doorheen mijn doctoraat een paper die me echt is bijgebleven. De impact van een traumatische ervaring zoals seksueel geweld wordt daarin beschreven als een vaas die stuk gaat. Die vaas stelt ideeën voor die je over jezelf en de wereld hebt. Als er iets gebeurt dat niet past in jouw ideeënkader, gaat die vaas kapot. Je hebt dan een hoop scherven. Je kan die scherven in de vuilbak gooien en dat betekent dan 'de wereld is onveilig', 'anderen zijn onveilig' en 'ik laat niemand dichtbij komen'. Je kan de scherven ook proberen te lijmen. Dan doe je eigenlijk alsof het niet gebeurd is en je geeft jezelf de schuld. Maar je kan ook iets anders met die scherven doen, zoals een mozaïek maken. Als je seksueel geweld meemaakt, zal dat een effect hebben op hoe je je voelt, maar het hoeft je leven niet voor altijd te beheersen, het hoeft je niet te definiëren. De ervaring van seksueel geweld wordt dan een steentje in de mozaïek van het leven."
Reactie toevoegen