Handleiding tot het hebben van een professionele existentiële crisis

Van meditatie tot radicale actie

Corona suckt nogal. Maar weet je wat ook suckt? Jouw blakende interesse in de wijsbegeerte nooit tot uiting brengen. Laat dit nu eens het perfecte moment zijn om je in de krochten van de filosofie te verdiepen!

De coronacrisis treft mensen op verschillende vlakken. De ziekte zelf is fysiek gruwelijk en de psychologische gevolgen van de pandemie zijn in combinatie met de quarantaine voor velen ondraaglijk. Dat alles kan ook leiden tot een meer algemeen gevoel van zinloosheid. Het idee van wekenlang opgesloten te zitten in een te kleine ruimte en bezig te zijn met werk dat in de huidige context absurd onbelangrijk lijkt, terwijl informatie uit de buitenwereld steeds onduidelijk en onzeker is, helpt ook al niet.

Als je deze gedachten herkent, dan heb ook jij last van existentiële vragen. 'Existentieel' betekent hier dat we ons vragen stellen bij de schijnbare onzekerheid, zinloosheid en eenzaamheid van het leven. Gelukkig zijn wij niet de enigen die met dit soort vragen zitten. Al eeuwenlang houden filosofen zich met dit genre bezig. Wat hieronder volgt, zijn enkele zeer toegankelijke werken, die als inleiding kunnen dienen op de wondere wereld van de werkloosheid.

La Peste - Camus

Camus

Waarschijnlijk het meest logische werk om te lezen tijdens een pandemie. 'La Peste' is geschreven als een roman en is dus een van de zeldzame filosofische boeken met een interessant en goed geschreven verhaal. Dat verhaal gaat over de Algerijnse stad Oran, die getroffen wordt door een onbekende ziekte. Camus beschrijft de levens van vele verschillende mensen in de stad en hun reactie op deze onbekende dreiging.

'La Peste' onderzoekt een hoop ideeën die centraal staan in het existentialisme, een filosofische stroming die zich bezighoudt met vragen over wat het betekent om te bestaan in een zinloze wereld. Camus onderzoekt bijvoorbeeld wat het is om vrij te zijn door zijn personages hun vrijheid te ontnemen in een grote quarantaine. Hij onderzoekt wat het betekent om te lijden in een wereld waar het lijden intrinsiek zinloos is. Centraal in dit alles staat de vraag wat mensen ertoe brengt om samen te werken en elkaar te helpen. De coronaquarantaine is een unieke kans om dit boek niet alleen te lezen, maar ook in ons dagelijkse leven toe te passen.

Huis Clos - Sartre

Sartre

Sartre en Camus waren voor een lange tijd goede vrienden van elkaar. Net zoals Camus schreef Sartre ook fictieboeken om zijn filosofie te verspreiden en hij wordt door velen gezien als de stichter van het existentialisme. Het verbaast dan ook niet veel dat zijn toneelstuk 'Huis Clos' door velen nog steeds als een meesterwerk van het existentialisme wordt gezien. En als een eindeloos vat aan snobistische quotes.

'Huis Clos' gaat over enkele mensen die gestorven zijn en op weg zijn naar hun leven na de dood. Vooraleer ze naar de hemel of hel vertrekken, zitten ze echter even vast in een wachtkamer. Het toneelstuk gaat over wat het betekent om iets 'slechts' te doen, de zin van het leven en het effect dat andere mensen op ons kunnen hebben. Ideaal nu je voor enkele weken met dezelfde mensen in een te kleine ruimte vastzit.

The Human Condition - Arendt

Arendt

Hannah Arendt doet bij de meesten hopelijk een belletje rinkelen. De joods-Duitse filosofe bevindt zich in een zeldzame positie van populariteit en wordt nog steeds vaak door mensen buiten het filosofische vakgebied gelezen. Arendt staat vooral bekend voor haar werken over de Tweede Wereldoorlog. In 'On The Origins of Totalitarianism' bespreekt ze de oorsprong en radicalisering van antisemitisme en terreur als totalitarisme. In 'Eichmann in Jerusalem' heeft ze het over de banaliteit van het kwaad met betrekking tot de holocaust.

Veel minder bekend is echter 'The Human Condition', haar meest existentiële werk met waarschijnlijk ook de grootste impact op het filosofische vakgebied. In dit werk onderzoekt Arendt de verschillende manieren waarop mensen kunnen 'handelen' en wat het betekent om 'actief' te zijn.

Peau noire, masques blancs - Fanon

Fanon

Het existentialisme heeft een grote impact gehad op de toenmalige Franse kolonies. Maar waar het existentialisme in Frankrijk vooral door intellectuelen op café gelezen werd, waren de teksten en ideeën voor de onderdrukte mensen in de kolonies olie op het revolutionaire vuur. Een van de meest bekende postkoloniale existentialisten, een term die hij zelf heeft uitgevonden, is Frantz Fanon.

Hij werd geboren in de Franse kolonie Martinique, maar slaagde erin te studeren in Frankrijk. Het is door zijn contact met de Franse academische wereld dat Fanon ontdekte dat wat hij ook zou doen, hij altijd als 'zwarte man' gezien zou worden. In 'Peau noire, masques blancs' probeert Fanon zijn ervaringen neer te schrijven met dezelfde existentiële vragen als Sartre en Camus. Alleen wordt zijn filosofische project steeds verstoord door kolonialisme en racisme. Een briljant existentieel werk dat een hoop fouten blootlegt in de leer van de Europese existentialisten.

Testo Junkie - Preciado

Preciado

Paul Preciado omschrijft zijn boek als een lichamelijk essay. Het opzet van 'Testo Junkie' is om een filosofische deconstructie te zijn van het concept 'gender'. Voor het werk besloot Preciado zichzelf testosteron toe te dienen om zo als vrouw het lichaam van een man filosofisch te kunnen onderzoeken.

Dit unieke werk in de filosofie onderzoekt wat het precies betekent om een gender te hebben. Het is filosofisch diepgaand, maar ook een meeslepend verhaal dat met momenten erg persoonlijk kan worden.

Pour une morale de l’ambiguïté - de Beauvoir

Een synthese van een hele hoop van de gedachten van de vorige boeken vind je in het werk van Simone de Beauvoir. De Beauvoir wordt vooral herinnerd voor haar open relatie met Sartre en haar belangrijke bijdragen aan het feminisme. Het is echter zeer jammer dat mensen haar vaak in de schaduw van Sartre plaatsen, want filosofisch steekt ze vaak met kop en schouders boven zijn werk uit.

In 'Pour une morale de l’ambiguïté' behandelt de Beauvoir de klassieke vragen uit het existentialisme, die ook aan bod komen bij Camus en Sartre. In tegenstelling tot hen probeert de Beauvoir haar analyses echter steeds concreet te houden. Zij schrijft over echte mensen met echte problemen, die soms filosofisch gestoord kunnen worden omdat ze het verkeerde gender, verkeerde ras, verkeerde geaardheid of een combinatie van al deze dingen hebben. In tegenstelling tot Sartre slaagt zij er in dit werk ook in om een ethiek van het existentialisme te creëren. Als je maar één boek wil lezen in deze quarantaine, laat het dan dit zijn.

de Beauvoir
0
Gemiddeld: 5 (1 stem)

Reactie toevoegen