"Mr Trump, you're fired"

De laatste weken is er veel te doen rond de mogelijke impeachment van president Trump. Het impeachment-onderzoek werd al gestart in september, maar in de nagolven van Trumps recente Oekraïne-schandaal heeft Nancy Pelosi, de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, zich eindelijk openlijk uitgesproken als voorstander van het onderzoek. Voor de Democraten is het nu echt menens.

Hiermee zijn we weer een stap dichter bij de wens van vele miljoenen Amerikanen: de impeachment van president Trump. Maar ondanks dat enthousiasme heerst er veel onduidelijkheid over wat zo'n impeachment-procedure nu eigenlijk is en wat we er de komende maanden van moeten verwachten.

Article II, Section 4

Impeachment, of 'afzetting' zoals wij het zouden zeggen met een mooi Vlaemsch woord, is een proces waarbij een president of andere openbare ambtenaar kan worden aangeklaagd voor problematisch gedrag. Wanneer deze aanklacht wordt goedgekeurd door het Huis van Afgevaardigden en de Senaat kan een president veroordeeld en zelfs uit zijn ambt ontslagen worden. Impeachment is daardoor hét middel om een president uit zijn ambt te zetten zonder op nieuwe verkiezingen te moeten wachten.

Aangezien dit allemaal nogal abstract klinkt, zullen we een vergelijking gebruiken om het een beetje verteerbaar te maken. Stel je voor dat je je beste vriend ervan verdenkt een vuile klikspaan te zijn. Voordat je hem hiermee kunt confronteren, heb je natuurlijk eerst bewijzen nodig, dus ga je op onderzoek uit. Dat onderzoek is het equivalent van een impeachment-onderzoek. Nadat je alle screenshots en informatie verzameld hebt kan je jouw vriend hiermee confronteren en, op basis van hoe die confrontatie gaat, kan je al dan niet besluiten vrienden te blijven. Ook een impeachment-proces leidt uiteindelijk tot een veroordeling, waarbij de president of andere publieke ambtenaar al dan niet aanblijft.

Quid pro quo

Nu we ongeveer weten wat een impeachment-procedure is, kunnen we ons concentreren op de zaak waarover de politici zich de komende maanden zullen moeten buigen. Er zijn al veel schandalen geweest waarvoor Trump had kunnen veroordeeld worden: het kopen van het stilzwijgen van een porno-actrice met campagnegeld, belemmering van de rechtsgang en volgens sommigen zelfs een geheim verbond met Vladimir Poetin. Maar de druppel die de emmer uiteindelijk deed overlopen, was het zogenaamde Oekraïne-schandaal.

Recent maakte een anonieme klokkenluider bekend dat president Trump een akkoord zou hebben gesloten met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Oekraïne krijgt al enkele jaren extra militaire steun van de VS, sinds de Krim geannexeerd werd door Rusland. Trump weigerde nu echter deze steun te geven, tenzij president Zelensky hem informatie zou verschaffen over Joe Biden, een van de belangrijkste Democratische uitdagers van Trump bij de volgende presidentsverkiezingen. Een hele hoop samenzweringstheorieën linkten meneer Biden en zijn zoon aan de Russische hacks van de vorige verkiezingen en aan een groot witwasschandaal. Beide theorieën werden al enkele maanden geleden ontkracht. Dit politieke spel, waarin president Trump belooft een land militair te steunen in ruil voor politieke hulp van president Zelensky heet een quid pro quo-deal (of in schoon Vlaemsch een 'dit-voor-dat-overeenkomst', red.).

Als schaamte hetgeen is waarvan dit proces zal afhangen, dan zullen we nog even moeten wachten voor er een nieuwe president is in de VS.

De klokkenluider verwees als bewijs naar een telefoongesprek dat door het Witte Huis verborgen werd, omdat het een gevaar zou vormen voor de nationale veiligheid. Uiteindelijk zijn de transcripties van dit gesprek onder druk toch met het publiek gedeeld. In dit gesprek spreken Trump en Zelensky over de militaire steun, die Trump nog steeds niet gegeven had. Na een kort gesprek over deze steun zegt Trump "I would like you to do us a favor, though" en begint hij te spreken over Biden. En als dat al geen vrij duidelijk bewijs is, hebben zowel zijn persoonlijke advocaat Rudy Giuliani en de 'chief of staff' Mick Mulvaney reeds toegegeven dat er sprake was van een quid pro quo.

Het Maddison-model

De vraag is nu echter of deze quid pro quo dan toch eindelijk genoeg zou zijn om Trump te kunnen veroordelen. In de constitutie staat: "The President shall be removed from Office on Impeachment for, and Conviction of, Treason, Bribery, or other high Crimes and Misdemeanors." Wat betekent dat het al dan niet veroordelen van president Trump zal afhangen van de vraag wat precies bedoeld wordt met 'high crimes and misdemeanors'.

Zoals wel vaker het geval is met de constitutie zijn deze termen met opzet vaag en is het niet mogelijk hier een duidelijke definitie van te geven. Gene Healy, een jurist die zich specialiseert in de originele interpretatie van de constitutie, stelt dat de Fouding Fathers impeachment niet als een juridische aangelegenheid zagen. Niet enkel misdaden, maar ook andere daden zouden een president kunnen classificeren als ongeschikt om te regeren. Hiervoor verwijst hij naar de impeachment-casussen uit de tijd van de Founders, waarbij rechters veroordeeld werden voor 'onbeschoft en onrespectvol spreken'. Volgens deze interpretatie zou Trump makkelijk veroordeeld kunnen worden.

Het Nixon-model

Maar sinds Nixon is er een meer juridische interpretatie van de impeachment-procedure. Bij het Nixon-proces werd er voortdurend in juridische termen gesproken en ging men ook op zoek naar een 'smoking gun', een bewijs dat de president gelinkt kon worden aan een misdaad. Hetzelfde taalgebruik werd later ook gehanteerd in de impeachmentprocedure van Bill Clinton. Volgens deze interpretatie, die waarschijnlijk gevolgd zal worden, moet er echt bewezen worden dat Trump betrokken was bij een duidelijke misdaad. En dat moet onderzoek nog uitwijzen.

Het Trump-model

Los van de interpretatie van de constitutie is Trump ook nog altijd een buitenbeentje als president. In het verleden is er nog nooit een president ontslagen door een impeachment-proces. Clinton werd veroordeeld, maar niet ontslagen. Nixon werd zelfs niet veroordeeld, maar nam uit schaamte ontslag. En als schaamte en vrijwillig ontslag nemen de termen zullen zijn waarvan dit proces afhangt, dan zullen we nog even moeten wachten alvorens er een nieuwe president is in de VS.