Doorheen de geschiedenis was er aan creativiteit geen gebrek om christenen op het rechte pad te houden. Links en rechts hoorde je stichtende verhalen over boven een hemel en beneden een hel. Wanneer je het na alle wijze raad alsnog wist te verknallen, kon je gaan biechten bij de dichtstbijzijnde geestelijke.
Vaak gingen die religieuze verhalen over een heilige die na een opmerkelijk deugdzaam leven alsnog op een puntig rad werd gebonden, over een bed van glasscherven werd gerold of clichématig de bol werd afgehakt. Deze voorvallen zijn nog enigszins bevattelijk, maar wanneer je verneemt dat Sint-Andreas van Constantinopel midden op straat zijn tuniek verscheurde en ‘gestoorde geluiden’ produceerde in de naam van Christus, groeit de nood aan een verhelderend interview. Gelukkig is er Julie Van Pelt, in juni gepromoveerd tot doctor in de taal- en letterkunde en bereid om ons te helpen.
Wat heb je in je doctoraat onderzocht?
"Ik heb een specifieke selectie van geschriften over de levensloop van heiligen bestudeerd. Dat is een literair genre dat men hagiografie noemt. Vertrekkend vanuit het centrale thema van de vermomming heb ik een onderscheid gemaakt tussen twee soorten valse identiteiten. De eerste groep zijn vrouwen die zich verkleedden als man. Een belangrijke reden die hiervoor gegeven wordt is dat ze willen vluchten voor hun familie die hen dwingt om in het huwelijk te treden, terwijl ze liever een kuise levensstijl handhaven. Door van huis weg te trekken vermijden ze het huwelijk en om te vluchten is een vermomming handig. Een tweede groep zijn de zogeheten holy fools."
Wat zijn holy fools?
"Holy fools of heilige gekken zijn doorgaans mannen die doen alsof ze gek zijn en heel rare stommiteiten uithalen, voornamelijk in het openbaar waar iedereen hen kan zien. Ze verstoren bijvoorbeeld de kerkdienst, ze doen alsof ze dronken zijn, of ze stelen waren van de kooplieden op de markt. Het gaat soms heel ver: zo is er een beschrijving van een heilige die zijn behoefte doet op de markt terwijl anderen hem passeren. Op die manier creëren ze zelf de reputatie dat ze gek zijn, terwijl ze stiekem heel vroom zijn. Dit uit zich in regelmatig vasten en langdurig bidden."
Een heilige die zijn behoefte doet op de markt terwijl anderen hem passeren.
Ergens in de scriptie spreek je kort over een heilige die worsten rond de nek droeg?
"Dat is Symeon, een holy fool. Eén van de vele stommiteiten die hij begaat is dat hij een krans van worsten rond zijn nek draait en dan de uiteinden ervan in een mosterdpot doopt en ze opeet. Zo loopt hij door de stad om mensen te choqueren. Op deze manier hebben de heilige gekken een soort dekmantel, waarmee ze onopgemerkt stedelingen op het rechte pad kunnen brengen door in te grijpen bij zondige mensen die een niet-christelijke levensstijl hebben. Er bestaat bijvoorbeeld een passage in de hagiografie van de eerdergenoemde Symeon waarin hij een joodse glasblazer lastigvalt. Hij breekt telkens het glas dat die glasblazer geblazen heeft door een kruisteken te maken. Na een tijd maant hij de glasblazer aan om zijn joodse geloof af te zweren en zelf een kruisteken te maken opdat zijn glazen heel zouden blijven. De glasblazer geeft toe en zo weet Symeon deze persoon tot het christendom te bekeren."
Wil je meer weten over verklede nonnen, holy fools of hoe dit alles gelinkt kan worden aan Arya Stark? Rep je dan naar schamper.ugent.be en lees het volledige interview.
Reactie toevoegen