Eten: stof tot nadenken

Toegegeven, sinds we op kot bivakkeren is het antwoord op bovenstaande vraag een pak eenvoudiger te beantwoorden, met dank aan de frituur/pittabar/pastaketen in een straal van 250 m rond de werkloze kookplaat. Maar al deze opties zorgen voor nog meer keuzestress, om nog maar te zwijgen van de martelende wachtrij in de frietjeswalm. Op zulke momenten lijkt een beetje poeder met water mengen een aantrekkelijk, of toch minstens pragmatisch alternatief. Vijf dagen lang schrapten we al het solide voedsel uit ons dieet en schudden we drankjes alsof ons leven ervan afhing (wat ook echt het geval was). Zullen we ons als een herboren fenix voelen of als een zombie door de straten van Gent struinen, likkebaardend bij elk vleugje voedselgeur dat onze neusgaten bereikt?

Macro en micro

Het is belangrijk om proteïneshakes te onderscheiden van maaltijdvervangers. Proteïneshakes leveren extra eiwitten, die onder meer nodig zijn voor de stofwisseling, cellulair transport en de communicatie tussen cellen. Vooral sporters zijn geobsedeerd door protëinen, omdat ze een belangrijke rol spelen bij de spieropbouw en het spierherstel. Vegetariërs en veganisten durven ook al eens een lijntje poeder toe te voegen aan hun green banana kale smoothie, want eiwitten komen voornamelijk in dierlijke voeding voor en het vergt iets meer inspanning om voldoende proteïnen uit plantaardige voeding te halen. Om echt van een maaltijdvervanger te spreken, moet het poeder of de shake in kwestie nog in een heel resem andere macro- en micronutriënten voorzien.

Macro’s zijn eiwitten, vetten, koolhydraten, alcohol en water. Behalve water leveren de macronutriënten een bepaalde hoeveelheid calorieën of energie per gram. Spijtig genoeg is alcohol niet noodzakelijk in evenwichtige voeding. Tot de micronutriënten behoren vitaminen, mineralen (zoals natrium, kalium en magnesium) en sporenelementen (denk aan ijzer, selenium of zink). We hebben er slechts een minimale hoeveelheid van nodig, maar ze zijn wel essentieel om alle mechanismen in ons lichaam soepel te laten verlopen. Naast macro- en micronutrienten bevat onze voeding ook bioactieve stoffen, die een gezondheidsbevorderend effect kunnen hebben. Voorbeelden daarvan zijn cafeïne en flavonoïden (de befaamde antioxidanten). Over de manier waarop deze stoffen precies ageren in ons lichaam en de hoeveelheid die we ervan moeten of mogen consumeren, is er nog veel onduidelijkheid.

Soylent

Rob Rhinehart, een Amerikaanse software-ontwikkelaar, was zijn diepvriespizza’s zo beu dat hij in 2014 Soylent op de markt bracht. Dankzij Soylent zou je nooit meer moeten koken of ‘normaal’ eten: de poeders en drankjes bevatten alle macro- en micronutriënten die een mens nodig heeft om de dag door te komen. De grote kritiek op Soylent is dat het product weliswaar alle voedingsstoffen voorziet, maar geen rekinging houdt met het feit dat vertering een complex fenomeen is waar veel meer bij komt kijken dan alleen stoffen in de bloedbaan brengen. Bovendien is het bedoeld voor massaconsumptie en niet afgestemd op de individuele noden van een persoon, wat voor medische (bij-)voeding wel het geval is. Soylent is voorlopig enkel verkrijgbaar in de VS en Canada, dus we zijn genoodzaakt om andere brouwsels uit te testen.

Kiezen is verliezen

Het aanbod poedertjes is overweldigend. Daarmee is het eerste grote voordeel van maaltijdshakes, geen keuzestress, alvast in rook opgegaan. Er zijn uiteraard gespecialiseerde sportvoedingswinkels, waar het formaat van de gigantische potten poeder concurreren met de opgeblazen spieren van de verkoper. We proberen op te letten tijdens het verkoopspraatje over proteïnen, macro- en micronutriënten, maar de rollende biceps gaat voortdurend met onze aandacht lopen. Mogelijk is het een bewuste strategie om ons geen kritische vragen te laten stellen bij de nogal inconsistente uitleg. Wanneer we informeren naar eventueel wetenschappelijk onderzoek dat aan de basis lag voor de ontwikkeling van de shakes, krijgen we te horen dat ‘alles ontwikkeld is in samenwerking met diëtisten’ en ‘evidence-based getest is’. De vraag naar de langetermijneffecten levert de dooddoener ‘shakes zijn een aanvulling op een gezonde levensstijl, geen vervanging ervan’ op. Het siert de verkoper wel dat hij ons geen luchtkastelen voorhoudt, alsof het nemen van poedertjes de magische formule is voor een fit en gezond lichaam.

"Het grootste voordeel van maaltijdshakes, geen keuzestress, gaat in rook op"

Ook bij de vertrouwde Albert Heijn, Kruidvat en zelfs Action kan je maaltijdvervangde poeders en shakes vinden. De verpakkingen richten zich duidelijk op een ander publiek: geen sexy sixpacks, maar lintmeters waarvan de centimeters wegsmelten. De calorische waarde van deze voedselvervangers is althans minimaal in vergelijking met een ‘normale’ maaltijd. De ingrediënten zijn weliswaar uitspreekbaar, maar je zal ze niet gauw in levende lijve op de kinderboerderij aantreffen. De hoeveelheid suiker daarentegen is ronduit zorgwekkend: de meeste maaltijdshakes bevatten tussen de 35 à 50 gram suiker per 100 gram poeder. Na drie kwartier zoeken (daar gaat de beloofde tijdswinst), kiezen we voor een ‘eiwitrijke maaltijdshake’ van Kruidvat. Die bevat de meeste eiwitten en het minst suiker en heeft een café latte-smaakje om het toch een beetje draaglijk te houden.

De ingrediënten zal je niet gauw in levende lijve op de kinderboerderij aantreffen

Shitshakes

De eerste shake valt mee: het smaakt naar mokkamilkshake en lost het ‘help-ik-moet-binnen-vijf-minuten-in-de-les-zijn-en-ik-heb-nog-niet-gegeten’-probleem op. De verwachte sugar rush blijft uit en houdt ongeveer een uurtje of vier de gênante walvisgeluiden van een lege maag tegen. Op een bizarre manier voelen we ons tegelijk voldaan en hongerig. Daarna gaat het steil bergaf met onze liefde voor shakes: na nummer twee worden we kregelig van de etensgeuren van onze kotgenoot. Na nummer vier snakken we naar tomaten. Nummer vijf proberen we op te warmen, omdat warm voedsel zwaar gemist wordt. Het levert een geschifte mokkadrab op en een plakkerige microgolf. Bij nummer zes schreeuwen onze kaken om iets om op te kauwen. In nacht drie hebben we een voedselnachtmerrie. Nummer zeven en acht proberen we te maken met karnemelk en kefir, om toch een beetje de illusie van afwisseling in te bouwen. (Het resultaat is meer een dooppap dan iets wat door moet gaan als maaltijd.) Bij nummer 10 cheaten we en doppen we onze vinger in een potje ricotta. Bij nummer 12, op dag vier, capituleren we. Een proefpersoon is ondertussen behoorlijk ziek en raakt haar bed amper uit. Een causaal verband met het innemen van maaltijdshakes kunnen we met deze beknopte proef niet bewijzen, maar het staat wel als een paal boven water dat knoeien met je eten geen goed doet voor het immuunsysteem, om van de mentale weerbaarheid nog maar te zwijgen.

Stel de waarde van Brugsoep op prijs

Maar goed dat dit een extreem drukke week was, waardoor we niet veel tijd hadden om aan eten te denken. We zijn hangry, vermoeid, bitsig en ronduit onuitstaanbaar. We zijn geconstipeerd, winderig, puisterig en verkouden. We zijn amper in staat om een goed artikel te schrijven. Probeer dit niet thuis. Dank uw mama voor haar tupperware met hutsepot. Stel de waarde van soep van De Brug en worstenbroodjes van de Panos op prijs. En bid tot de Heer: “Geef ons heden ons dagelijks brood, want leven op maaltijdshakes is des duivels.”