Adeliepinguïns filmen op Antarctica

Een uit de hand gelopen hobby

Paul Raymaekers

Paul Raymaekers is industrieel ingenieur van opleiding en heeft één grote passie: duiken. "Na een tijdje raakte ik het gewone duiken echter beu en wilde ik gaan duiken met gesloten rebreathers: een toestel waarbij de lucht die je uitademt, gefilterd en herbruikt wordt waardoor je veel langer onder water kan blijven met dezelfde hoeveelheid lucht." Paul begon zelf toestellen te ontwerpen en wat startte als een hobby, groeide snel uit tot een eigen zaak: rEvo rebreathers. Ondertussen is de firma explosief gegroeid en behoort ze tot de wereldtop met een aandeel van 15% van de globale markt.

Al is het een nichemarkt, toch worden de toestellen steeds meer gebruikt, vooral door professionele cameramannen die onder water filmen. Het voordeel van de rebreathers is dat ze geen hinderlijke luchtbellen of storend lawaai produceren zoals de conventionele toestellen met flessen perslucht. De toestellen van rEvo werden daarom al gebruikt door prestigieuze productiehuizen. Een Engels productiehuis dat ook met rEvo rebreathers werkt, kreeg de opdracht om een nieuwe productie te maken over adeliepinguïns, maar ze hadden nog een technisch crewmember nodig. "Ze contacteerden me met de vraag of ik iemand kende die geïnteresseerd was om drie maanden mee te gaan naar Antarctica voor die shoots", aldus Paul. "Ze dachten natuurlijk niet dat ik zelf zou willen gaan, maar ze zagen het wel als een optie. Ik heb er misschien een avond over moeten nadenken. Mijn vrouw toch wel drie."

Hey ho, let's go! Richting Antarctica

Paul Raymaekers

Naar Antarctica reizen doe je niet zomaar. Eerst en vooral moet je heel veel medische tests doen, want ze willen natuurlijk niet dat je daar ziek wordt. Ten tweede is de reis erheen ook heel duur. "We vlogen met een militair toestel vanuit Nieuw-Zeeland naar de Amerikaanse en Italiaanse poolbasissen, die vlak naast elkaar liggen. Van daaruit namen we een kleiner, oud vliegtuig dat met ski’s vlakbij de Franse basis landde. Ten slotte moesten we nog verder gaan met een slede tot aan de basis zelf. We deden er ongeveer 24h over (vanuit Nieuw Zeeland): een zeer vermoeiende en dure reis". 

Hotel Dumont-d'Urville

Paul Raymaekers

Paul en de rest van het team verbleven gedurende drie maanden op de Franse poolbasis Dumont-d’Urville, een permanent bemande basis aan de kust. Dat leek een perfecte locatie om te filmen, omdat er in de buurt van die basis zowel een kolonie adeliepinguïns als een kolonie keizerpinguïns woonden.

Het productiehuis trok naar de Zuidpool met een zeskoppig team: drie onderwatercameramannen en drie boven water. Paul zelf filmde onder water en dook dus bijna elke dag onder het poolijs, aangezien je om veiligheidsredenen altijd met minstens twee duikers moet zijn. Samen had het team 73 valiezen vol duik- en cameramateriaal mee. Het grootste deel van de bagage kwam per schip vanuit Hobart (Tasmanië) tot aan de kust van Antarctica. Daarna werd het per helikopter naar de Franse basis gebracht. 

Een slecht pinguïnjaar

Paul Raymaekers

Het was zomer in Antarctica toen de filmploeg er was en dat is de periode waarin de pinguïns kuikens hebben. "We hadden deze periode gekozen omdat we wilden filmen hoe de pinguïns de zee indoken om voedsel te halen voor de kleintjes. Er was echter één groot probleem: hoewel het zomer was, was het ijs niet opengebroken tot aan de basis en konden de pinguïns er dus niet duiken." Dat wilde zeggen dat de pinguïns 100 tot 150 km ver moesten stappen om eten te halen, wat een reis betekende van tien à zestien dagen (heen en terug). Ondertussen bleven de kuikens daar alleen achter in zeer lage temperaturen en hoge windsnelheden (tot 250 km/h). Helaas had dit als gevolg dat heel weinig kuikens van de keizer- en de adeliekolonie overleefden.

Klimaatsopwarming? 

Dit is tegenstrijdig met wat we de laatste jaren steeds vaker horen, namelijk dat de Aarde opwarmt en het poolijs smelt, maar volgens Paul heeft dat niets met elkaar te maken: "Het feit dat het ijs dit jaar niet is opgebroken, valt te wijten aan lokale fenomenen aan de kust van Antarctica. Als het ijs gelaagd is, is het als een soort millefeuille en wordt het iets soepeler; het ijs kan wat bewegen en daarom breekt het niet." Dat was drie jaar geleden ook al het geval en dat is altijd nefast voor de pinguïnkolonies. Het is frustrerend dat je dan niets kan doen voor die kuikens, maar dat is gewoon de natuur en je kan er niet tussenkomen.

3, 2, 1 … Action!

De filmploeg moest dus zoeken naar een alternatief, aangezien er ter plekke geen water was waar de pinguïns in konden duiken. Paul en zijn team verplaatsten zich daarom met een rupsvoertuig over het zee-ijs en zochten naar gaten in het ijs om daar pinguïns te spotten. "We hebben ongeveer 80% van de shoots kunnen doen die nodig waren voor de film, maar een aantal beelden waren onmogelijk te schieten door de weersomstandigheden." Zo’n rupsvoertuig gaat echt niet snel en bovendien mochten ze door veiligheidsmaatregelen ook niet te ver van de basis gaan. Als er een zware storm, een whiteout, opkomt, kun je elkaar op een afstand van twee meter zelfs niet meer zien. Daarom konden ze zich maximum 15 km verplaatsen.

De film

Paul Raymaekers

De nieuwe film is een soort documentaire, maar met de dosis emoties en romantiek. Door de weersomstandigheden konden niet alle geplande shoots plaatsvinden. Op zich is dat niet erg, het scenario wordt dan gewoon gewijzigd, wat een goedkopere oplossing is dan nog eens terug te keren naar Antarctica voor meer shoots. In 2018 komt de film in de zalen, maar tot dan blijft het scenario geheim. Nog in 2018 verschijnt een making of-documentaire, gebaseerd op beelden gemaakt met back-upcamera’s.