In gesprek met Céline Sciamma

Welkom in Gent. Is het de eerste keer dat u hier bent? Wat vindt u van het festival?

"Het is inderdaad mijn eerste keer. Ik ben gekomen omdat ik het festival niet kende en het is een unieke kans om een dergelijk festival te ontdekken zonder een film te moeten promoten. Zo is het helemaal anders om een nieuwe plek te leren kennen, maar ook de plaatselijke cultuur, de organisatie … Daarom ben ik hier dit jaar, en ik kijk er erg naar uit."

"Het idee dat we nooit dezelfde persoon blijven maar altijd verder groeien en transformeren, is net het boeiende aan het leven"

U heeft zelf filmschool gevolgd om scenarist te worden. Wat denkt u over het belang van filmeducatie?

"Ik heb zelf belangrijke herinneringen aan 'cinéclub' in de middelbare school. Die lessen hebben er zeker toe bijgedragen dat ik later besloot om zelf in de filmwereld te stappen. Daarna heeft de filmschool verder het idee laten groeien dat ik dat kon in mijn leven. Die schoolervaringen hebben me tijd en ruimte geboden zodat ik me au sérieux bezig kon houden met film en de dingen die me interesseerden. Al geloof ik ook dat je films kan maken zonder ervoor te studeren, dus voor studenten die ernaar streven die weg in te slaan maar geen filmschool doen: het kan je ook lukken."

Heeft u een goede raad voor de filmstudenten van vandaag?

"Ik zou aanraden om te profiteren van de studententijd, te experimenteren en zoveel mogelijk te werken met mensen van de eigen generatie. En misschien ook: steek nu tijd in dingen neerschrijven, de structuren en elementen van je eigen leven om zo na te denken over de zaken die je belangrijk vindt. Tenminste, als je er de tijd voor hebt (lacht)."

In uw film 'Petite maman' komt het hoofdpersonage Nelly haar moeder tegen wanneer die nog een meisje is. Hoe zou u reageren mocht u vandaag uw twintigjarige zelf uit uw studententijd tegenkomen?

"Ik zou mezelf zoveel raad geven, al hangt dat natuurlijk deels af van hoeveel tijd we zouden hebben. Ik zou mezelf bovenal geruststellen dat alles goed komt: 'Geen zorgen, het zal wel gaan.' Daarnaast zou ik ook willen zeggen dat het fijn is om ouder te worden."

Was dat een angst?

"Nee, eerder een verlangen. Tijdens mijn kindertijd en adolescentie had ik een drang naar meer onafhankelijkheid, dus wou ik snel opgroeien. Tegelijk is het idee dat we nooit dezelfde persoon blijven maar altijd verder groeien en transformeren, ook uitdagend. Uiteindelijk is dat net het boeiende van het leven."

"Vrouwelijke perspectieven lijken soms als een nieuwe toestroom, maar vrouwen hebben altijd films gemaakt"

Iets helemaal anders: wat vindt u van het belang om sterke vrouwelijke stemmen te hebben in de hedendaagse filmindustrie?

"Ik vind het belangrijk om overal sterke feministische stemmen te hebben. Als we kijken naar de filmwereld is het ongelooflijk hoe de aanwezigheid van vrouwen zonder ophouden gereduceerd en weggeveegd werd. Het is dan ook overduidelijk dat sterke stemmen een impact hebben en de wereld diverser maken. Maar vandaag is de filmindustrie eerder een leider in het diversifiëren van stemmen, bijvoorbeeld in vergelijking met videospellen. In de feministische en alternatieve cinema moeten we vooral onze geschiedenis herwinnen. Vrouwelijke perspectieven lijken soms als een nieuwe toestroom, maar vrouwen hebben altijd films gemaakt. Die continuïteit terugvinden is heel belangrijk. Het is essentieel om nieuwe stemmen te hebben, maar het is eveneens belangrijk om onze wegen te reconstrueren. Er zijn veel 'oplossingen' te vinden in oude films die al lang bestaan, waaruit we kunnen leren."

De genres van 'Portrait de la jeune fille en feu' en 'Petite maman' liggen ver uiteen. Vanwaar komt deze ommeslag?

"Ik zou nooit 'Petite maman' gemaakt hebben zonder eerst 'Portrait de la jeune fille en feu' gemaakt te hebben. Voor mij volgen de films elkaar op een manier op, ze liggen politiek dicht bij elkaar. Ze gaan allebei op zoek naar gelijkheid tussen de personages en proberen bestaande hiërarchieën te overstijgen, zoals die tussen ouder en kind. Daarnaast hebben ze gemeenschappelijk dat ze beide niet draaien rond een conflict tussen de personages. Het zijn ook allebei films die een soort liefde vertonen in een beperkte tijd. Het is emotioneel dat de personages afscheid moeten nemen omdat er geen tijd meer is."

"Beide films gaan op zoek naar gelijkheid tussen de personages en proberen bestaande hiërarchieën te overstijgen"

Is het element van 'vaarwel' kunnen zeggen belangrijk voor u?

Dat zijn dramaturgisch minimalistische elementen die je raken omdat ze enorm herkenbaar zijn. Het idee voor 'Petite maman' was ik al veel langer aan het ontwikkelen. Door de pandemie kwam er een dringend gevoel om het te maken. Dat maakte het thema en het gevoel achter de film heel actueel en universeel, en gaf het een pointe. Veel mensen waren gescheiden van elkaar, wat een heel existentieel verhaal iets dagdagelijks maakte. Het verhaal raakte me vooral met het volgende idee: "arriver à se dire 'au revoir'", "toekomen om vaarwel te kunnen zeggen".