Dankzij de wonderen van het internet konden we de afstand tussen Gent en Antwerpen overbruggen zonder coronarisico's. Begin februari gingen we zo in gesprek met PVDA-fractieleider in het Vlaams parlement, Jos D'Haese.
De PVDA bestaat al sinds 1979. Hoe komt het dat de opmars en doorbraak zo gestaag verloopt?
Op het vernieuwingscongres van 2008 hebben we de manier waarop we naar de wereld kijken en de werking van de partij herdacht. Weg met het belerende vingertje en met doen alsof we het allemaal beter weten. We gaan nu meer in dialoog. Heel belangrijk was ook het loslaten van blauwdrukken. We willen ons eigen model kunnen uitwerken voor een België aan de Noordzee. Vanaf 2009 neemt het aantal leden toe, wordt de werking van de partij sterker en breken we door in enkele gemeenteraden. In 2014 verschijnen we voor het eerst in de Kamer. In 2019 breken we door in alle parlementen. 2008 was een scharniermoment: vanaf dan krijg je een heel andere dynamiek in de PVDA.
In Wallonië braken we al snel door omdat extreemrechts daar nooit voet aan vaste grond heeft gevonden. Men heeft jarenlang gezegd: "Jullie kunnen in Vlaanderen niet doorbreken want daar is de grondstroom rechts." Het is de afgelopen jaren duidelijk geworden dat dat niet waar is. Rechts is maar groot geworden door veel debat op rechts. Ik denk dat we dat op links ook moeten doen.
Op Vlaams niveau zijn jullie geen erkende fractie. Hoe bemoeilijkt dat het oppositie voeren?
Wij zijn een politieke fractie (vanaf drie verkozenen), maar geen erkende fractie (vanaf vijf verkozenen). Aangezien we een politieke fractie zijn, hebben we een erkende fractieleider. Maar we zijn geen erkende fractie en hierdoor zitten we niet mee aan tafel bij het bediscussiëren van de parlementaire werking en de parlementaire kalender.
Dat zijn allemaal ondemocratische systemen, ingebouwd om het systeem te bestendigen
We hebben ook geen stemrecht in commissies. Gezien onze voorstellen daardoor vaak worden weggestemd, komen ze ook niet in de plenaire vergadering. We zitten in een situatie waarbij we op geen enkele manier op onze eigen voorstellen kunnen stemmen. Alsof de drempel om in het parlement verkozen te geraken nog niet hoog genoeg was, is daarbovenop nog een kiesdrempel ingevoerd. Dan kom je eindelijk in dat parlement en blijkt dat men daar weer nieuwe drempels invoert. Dat zijn allemaal ondemocratische systemen die worden ingebouwd om het systeem te bestendigen.
Volgens jullie is de Partij van de Arbeid, een partij voor 'marxisten van de 21e eeuw'. Wat bedoelen jullie daarmee?
Stoppen met het achternalopen van blauwdrukken. Het marxisme van de 21e eeuw is geen maatschappelijk model. Het is een analysekader om de wereld te bekijken en te bepalen welke richting we moeten uitgaan. Neem nu de klimaatcrisis, die bestond nog niet in de tijd van Marx en Engels. Dit zijn nieuwe elementen die we zelf moeten ontwikkelen, al zie je ook wel exact dezelfde elementen terugkomen die Marx en Engels beschreven. Door het feit dat private bedrijven de drive hebben om altijd maar meer winst te maken, verdwijnen bepaalde problemen van publiek belang naar de achtergrond.
Er zijn veel partijen met een verscheidenheid aan ideologische substromingen. Welke zitten er zoal in de PVDA?
Met de hand op het hart, ik vind het heel moeilijk om daar stromingen in te herkennen. Ik zie ouderen binnen onze partij die al meedraaien sinds mei 68 en soms het meest vooruitstrevend zijn in hun opvattingen. En dan jongeren die soms heel dogmatisch kunnen denken waarvan je denkt: "Kom, daar moeten we toch eens mee discussiëren."
Kritiek op beleid wegzetten als 'populisme' is democratisch gevaarlijk
Op die manier heb je een heel intens debat binnen de partij. Ik denk dat er daardoor misschien een meer homogene ideologie wordt verkregen. Je zou dat praktijk-theorie-praktijk kunnen noemen. Je hebt ideeën nodig die uit de wijken komen, waar op verschillende niveaus over wordt gediscussieerd, samengevat en weer naar onder wordt gestuurd om daar dingen mee te doen. Wij zijn geen partij met verschillende kamers, stromingen of kampen. Ik zie dat bij andere partijen en ik vind dat een vreemd gegeven.
De PVDA wordt vaak als populistisch omschreven door haar tegenstanders. Hoe kijken jullie daar zelf naar?
Zo maak je het democratisch debat onmogelijk. Een heel concreet voorbeeld: vorig jaar (2019, red.) hebben wij met de PVDA een noodfonds voor de zorg voorgesteld. Toen was het kot te klein. Die middelen zijn gedurende de coronacrisis aangekomen in de ziekenhuizen en men heeft daarna voortgebouwd op het noodfonds van de PVDA. Wat men een jaar geleden wegzette als 'populisme', is vandaag regeringsbeleid. Van mij moet je het niet eens zijn met onze standpunten, maar kritiek op beleid wegzetten als 'populisme' is democratisch gevaarlijk.
Het is geen populisme om geen fan te zijn van het systeem waarin we leven. Het kapitalisme is een maatschappelijk systeem dat bestudeerd is gedurende de afgelopen 150 jaren. Wij zijn daar gene fan van. Jij mag daar wel fan van zijn. Populisme, dat is Geert Wilders in Nederland. Overal moord en brand schreeuwen en uw programma past op een half A4. Maar maatschappijkritiek uiten en nadenken over hoe we deze samenleving op een andere manier kunnen laten draaien, dat is geen populisme. Dat is politiek.
Vorige week kwam de econoom Thomas Piketty spreken in de federale commissie. Wat was zijn oordeel over het beleid van Vivaldi?
Volgens Piketty is ons voorstel om een soort coronataks in te voeren voor grote vermogens niet overdreven. Het gaat over een eenmalige belasting van vijf procent op een vermogen boven de drie miljoen euro. Op die manier willen we fondsen bij elkaar krijgen om de relance te kunnen financieren. Het tweede wat Piketty heeft gezegd, is dat de Vivaldi-regering haar belofte niet nakomt. De sterkste schouders zouden de zwaarste lasten moeten dragen, maar bij ons gebeurt dat in de realiteit niet. Volgens Piketty is de effectentaks een puur symbolische taks. Zij die heel wat kapitaal hebben, worden niet getroffen. Om dat te doen heb je een vermogensbelasting nodig. Daar is niets radicaal aan. Als je onze voorstellen vergelijkt met, bijvoorbeeld, de fiscaliteit in de Verenigde Staten tijdens de jaren zestig, werden we waarschijnlijk weggezet als neoliberalen avant la lettre. Het is een misvatting dat die zijn afgeschaft omdat ze zogezegd niet werkten.
Peter Mertens, voorzitter van de PVDA, zei laatst in Terzake dat de traditionele media de PVDA niet veel uitnodigen. Waaraan ligt dat, denkt u?
Ik denk dat er een hele grote druk is vanuit het politieke centrum op de traditionele media. De regering-Jambon heeft een offensief ingezet om de VRT mee in te schakelen in haar eigen maatschappelijk project. Dat maatschappijproject is een Vlaams nationalistisch project van meer Vlaamse cultuur, meer rechtse stemmen en meer Vlaamse identiteit op televisie. Uiteraard krijgt de PVDA dan minder plaats. Een voorbeeld is Marc Botenga, ons Europarlementslid. Die wordt in het Europees Parlement erkend als een van de belangrijkste stemmen in het hele vaccindebat. Hij wordt overal gevraagd: op de BBC, de Franstalige en zelfs de Italiaanse televisie, behalve in de Vlaamse media.
Ik denk dat er een hele grote druk is vanuit het politieke centrum op de traditionele media. Uiteraard krijgt de PVDA dan minder plaats
Dat men ons weinig uitnodigt, zorgt soms ook voor komische situaties. Bij de laatste verkiezingsshow op de VRT hadden wij hen een dag op voorhand gebeld om te vragen: "Jullie voorzien toch een plek voor ons?" Waarop zij zeiden dat dat niet ging lukken. Halsoverkop heeft men ons dan toch opgebeld met de boodschap dat we mochten komen. Het spreekgestoelte van Peter Mertens was zichtbaar anders en het glas van de debatmoderator stond plots op de grond. Het is een komisch, maar cruciaal moment geweest voor de PVDA. Voor het eerst ooit kregen we een plek in de verkiezingsdebatten op televisie.
Bij veel andere partijen staan de jongerenbewegingen vaak relatief ver van de partij zelf, maar bij Comac is dit niet zo. Vanwaar het belang om daar zo hard op in te zetten?
Het is heel belangrijk om een vinger aan de pols te hebben en te weten wat de bekommernissen van studenten zijn. Comac en de PVDA hebben de studentenprotesten ook mee ondersteund. Het feit dat wij zo actief mee aan de kar trekken voor studenten, zorgde soms voor verwarring bij de minister. Comac heeft aan de hogescholen en universiteiten gepleit voor formatieve examens, dat zijn examens die enkel dienen om te evalueren, maar niet om te bestraffen. Toch heeft Ben Weyts het voorstel van Comac "verward" met de voorstellen van de beweging #GeefOnsEenStem. Dat toont aan dat hij op een zeer oneerlijke manier debatteert. Het was beschamend om te zien dat hij ook heeft geweigerd om samen te zitten met die organisatie. Het is gewoon legitiem dat wanneer je 25.000 handtekeningen verzamelt, er niet meer kan gezegd worden dat je niemand vertegenwoordigt.
Zijn jullie tevreden met het uiteindelijk resultaat in het beleid rond studenten tijdens corona?
Ik ben blij dat het gelukt is om de studiepunten te kunnen terugvorderen. Studenten hebben daar tot tweemaal toe voor moeten strijden. Alsof de tweede golf lichter was dan de eerste. Het is ook vreemd dat Weyts pas na de examens heeft aangekondigd dat studenten hun studiepunten opnieuw kunnen terugvorderen. Volgens hem omdat hij "het examenproces niet wou ondergraven". Ik ben er echter van overtuigd dat het niet vastlag. En als dat wel zo was, zou ik het nog erger vinden.
Vele studenten hadden dat signaal kunnen gebruiken tijdens de examens, niet pas achteraf
Het belangrijkste aan die maatregelen ging net over het geven van perspectief aan de studenten. Men zegt altijd achteraf dat ze het wel van plan waren, maar ik vind het heel belangrijk om te onderstrepen dat die toegeving er is gekomen omwille van de protesten. Die studentenprotesten hebben iets in gang gezet. Nu zijn de discussies in het parlement verschoven. Dat is allemaal dankzij de druk van de studentenbewegingen. Vele studenten hadden dat signaal kunnen gebruiken tijdens de examens, niet pas achteraf. En daarom is nu juist een studentenvereniging zoals Comac zo belangrijk. Ik denk dat wij een betere link met de studentenvereniging hebben dan andere partijen. Dat is niet om te zeggen dat wij beter zijn, maar we voelen wel meer wat er leeft bij de studenten.
Reactie toevoegen