Over de impact van vriendschap

Waarom wordt eenzaamheid maatschappelijk nog steeds onderschat, terwijl het even schadelijk is als roken of alcoholgebruik?

"Meestal vestigen we enkel onze aandacht op wat een bepaalde levensstijl doet met onze gezondheid, maar als we naar de wetenschap kijken, zien we dat een gezonde levensstijl ook bepaald wordt door het aantal sociale contacten dat iemand heeft. Studies tonen aan dat een netwerk van vrienden een enorme invloed heeft, soms zelfs groter dan biologische factoren of levensstijl-gerelateerde aspecten. In onze samenleving zijn er veel manieren om met elkaar verbonden te blijven, maar vaak zijn die contacten vluchtig. Bovendien richt onze maatschappij zich vaak op zelfontwikkeling en carrière. Willen we gezondheid echt promoten, dan is me-time niet het enige antwoord: in me-time zit ook we-time. We besteden daar nog te weinig aandacht aan, terwijl het zowel ons mentaal als fysiek welzijn beïnvloedt."

Hoe kan iemand het verschil herkennen tussen gezonde me-time en schadelijke isolatie?

"Tijd alleen thuis doorbrengen kan ervoor zorgen dat je minder geneigd bent om naar buiten te gaan, wat je energie kan verminderen. Als je jezelf echter wel uit je zetel haalt en leuke momenten deelt met anderen, gesprekken, lachen, activiteiten, dan ontstaat er een cocktail van hormonen waardoor je je energieker voelt. Het is een afweging: ga ik nu thuis blijven of spreek ik af met mensen? Hierbij speelt ook de kwaliteit van je contacten mee. Iedereen heeft ongeveer drie tot vijf mensen in de inner circle: mensen die je door en door kennen, met wie je emotioneel intiem kunt zijn en je twijfels en successen eerlijk durft te delen. Daarbuiten zijn er meerdere cirkels van vrienden, van belangrijke contacten tot mensen die je vooral in hobby's tegenkomt. Tijd investeren in de inner circle levert het meeste sociale en mentale voordeel op."

"In me-time zit ook we-time" - Marie-Anne Vanderhasselt 

Hoe weet je of een vriendschap voedend is, en niet gebaseerd op gewoonte of verplichting?

"Als je met iemand afspreekt en er later veel over piekert of onzekerheden ervaart, is dat meestal geen voedende vriendschap. Voedende contacten voelen veilig, vertrouwd en stimulerend aan, en geven je energie of nieuwe inzichten, ook al zie je die persoon niet vaak. Het gaat dus niet om de frequentie, maar om de kwaliteit van de interactie."

Wat kunnen jongeren leren van oudere generaties over duurzame vriendschappen, en omgekeerd?

"Vriendschap ontstaat vaak met mensen die ons laten zijn wie we willen zijn, ongeacht leeftijd of levenspad. Het kan zelfs verrijkend zijn om vrienden van andere generaties te hebben, omdat je van elkaar kunt leren en nieuwe inzichten krijgt. Duurzame vriendschappen vereisen wederkerigheid, vertrouwen, veiligheid en gedeelde interesses."

Wat zijn concrete tips voor jongeren om kwalitatieve vriendschappen op te bouwen?

"Neem initiatief en investeer tijd in elkaar. Nodig iemand uit voor een koffie, ook al denk je dat die ander geen tijd heeft of jou niet leuk vindt, dat is wat men noemt de liking gap. Kleine attenties, zoals een foto of berichtje om te tonen dat je aan iemand denkt, helpen ook. Daarnaast is regelmaat belangrijk: bijvoorbeeld vaste afspraken of tradities creëren een natuurlijke structuur waardoor vriendschappen standhouden."

Heeft het doen van onderzoek uw persoonlijke kijk op vriendschap veranderd?

"Ja, ik besteed er meer aandacht aan. In de scouts heb ik waardevolle vriendschappen opgebouwd, waaronder een inner circle met een beste vriend van meer dan twintig jaar. Ik ben me bewuster geworden van de waarde van vriendschap en probeer dat ook uit te drukken naar mijn vrienden, bijvoorbeeld door hen te zeggen dat ze belangrijk voor me zijn. Wetenschap toont bovendien aan dat sterke relaties niet alleen geluk, maar ook gezondheid bevorderen. Zo blijkt uit een Harvard-studie dat mannen die tevreden waren met hun vriendschappelijke relaties op vijftigjarige leeftijd, gezonder en gelukkiger ouder werden."

"Mannen geven vaak de voorkeur aan groepsactiviteiten, terwijl vrouwen over het algemeen kleinere groepen of één-op-één contacten en diepere gesprekken prefereren" - Marie-Anne Vanderhasselt 

Is er verschil tussen vriendschappen van mannen en vrouwen?

"Mannen geven vaak de voorkeur aan groepsactiviteiten, terwijl vrouwen over het algemeen kleinere groepen of één-op-één contacten en diepere gesprekken prefereren. Dit beïnvloedt de manier waarop ze sociale steun ervaren."

Heeft sociale media invloed op vriendschappen en verbondenheid?

"Sociale media kan zowel positief als negatief zijn. Wie sterk in zijn schoenen staat, ziet sociale media als inspiratie, terwijl onzekerheid kan leiden tot negatieve vergelijkingen. Digitale vriendschappen kunnen waardevol zijn, maar echte interacties creëren bio-behavioral synchrony: een lichamelijke en mentale resonantie die versterkt wordt door oogcontact, imitatie van gedrag en directe feedback. Dit versterkt verbinding en ondersteunt emotionele regulatie."

Kan vriendschap bijdragen aan een stabiele samenleving?

"Absoluut. Vriendschap creëert verbondenheid, niet alleen in privécontexten maar ook maatschappelijk. Kleine interacties versterken het gevoel van gemeenschap. Tegelijkertijd is het belangrijk dat studenten, die niet automatisch dagelijks met elkaar samenkomen zoals op de middelbare school, actief investeren in hun vriendschappen door deelname aan verenigingen en samenwerkende activiteiten."

Wat is een leuk inzicht dat u uit uw onderzoek over vriendschap hebt gehaald?

"Het woord 'ontmoeten' vind ik mooi: in 'ontmoeten' zit 'ont - moet'. Vriendschap is een ontmoeting zonder druk of verplichting, een veilige ruimte waarin verbinding ontstaat. Het vergt tijd en aandacht, maar levert veel op: rust, welzijn, en een gevoel van verbondenheid. In onze drukke, multitaskende maatschappij onderschatten we dat vaak, terwijl het essentieel is voor persoonlijk geluk en maatschappelijke cohesie."