De toekomst van onze universiteit

Open brief van Sarah De Saeger

Sarah De Saeger

Over onze universiteiten is de jongste weken veel inkt gevloeid. Niet in het minst omdat we in een periode zitten van spannende rectorverkiezingen. Daardoor ontspint zich meteen een belangrijk debat omtrent de toekomst van onze universiteiten. Toekomst die ongetwijfeld mee gemaakt wordt door jonge onderzoekers en studenten. Niet voor niets gingen we van start onder het moto ‘Samen maken we de UGent’, maar wordt er in de discussie wel voldoende aandacht besteed aan de studenten en de jonge onderzoekers? Dat 1/3 van de doctoraatsstudenten in Vlaanderen mentale gezondheidsproblemen kan ontwikkelen (Levecque et al, Research Policy, 2017); dat de werkdruk te hoog ligt; dat we een veel te grote uitval hebben van vrouwelijk talent in de academische wereld. Is dat geen regelrechte bedreiging voor de toekomst van de universiteit? Laten we het even hebben over de menselijke aspecten.

"Wordt er in de discussie voldoende aandacht besteed aan de studenten en de jonge onderzoekers?"

Een paar dagen geleden publiceerde De Morgen (19/4) een artikel waarin wordt gezegd dat Vlaamse scholieren weinig ambitieus zijn wanneer het gaat om schoolprestaties. Dat blijkt uit een onderzoek van de OESO bij een half miljoen 15-jarigen uit 72 landen. Het antwoord van Céline Ibe (voorzitter Vlaamse Scholierenkoepel) in De Morgen op 20/4 was veelzeggend: “Laat leerlingen dromen, niet concurreren”. Zij lanceerde meteen een oproep om niet nog meer nadruk te leggen op toetsen en punten, maar wel om het evaluatiesysteem te herbekijken. We moeten vanuit de academische wereld oog hebben voor de nieuwe generatie studenten die onderweg is. Niet alleen hun ambities zijn daarbij belangrijk, maar ook het feit dat zij opgroeien in een multiculturele samenleving, in een momenteel verdeeld Europa, wat keuzes maken voor hen zeker niet gemakkelijk maakt.

Universiteiten moeten met het secundair onderwijs het debat aangaan rond instroom en uitval van leerlingen en studenten, rekening houdend met sociale en migratieachtergronden. De universiteit moet een studie- en werkplek zijn met aandacht voor eenieders talent. Wij moeten evolueren naar een overlegmodel waarbij studenten actief betrokken zijn bij het beleid. Er moet meer ingezet worden op meer diverse onderwijs- en evaluatievormen. Het correct uitvoeren van opdrachten en taken moet – eerder dan het reproduceren van grote hoeveelheden leerstof - doorwegen bij het uiteindelijke studieresultaat. De infrastructuur moet aangepast worden aan een digitale leeromgeving. Het opnemen van lessen moet mogelijk worden. Directe contacten met het werkveld tijdens de opleiding en meer kansen voor internationale uitwisseling zullen ongetwijfeld de kansen op de arbeidsmarkt verhogen.

En wat met onze onderzoekers? Hoe kunnen we voor hen een betere werkplek creëren? Het moge duidelijk zijn: wetenschappelijke onderzoekers werken graag en hard. Ze zijn nieuwsgierig en verdiepen zich in hun onderzoek. Ze werken desnoods dag en nacht. De werkdruk is abnormaal hoog. Door de publicatiedruk bij aanwervingen en bevorderingen, interne competitie en de steeds toenemende administratieve verplichtingen zijn burn-outs schering en inslag. Samenwerken is hier het sleutelwoord. We moeten komaf maken met de interne competitie. Wij moeten trans-disciplinair en internationaal samenwerken. Daar ligt de toekomst. Een basisallocatie voor onderzoek, het delen van infrastructuur en apparatuur, evaluaties op groepsniveau: alleen zo kunnen we de talenten van onze onderzoekers optimaal ontwikkelen.

"Samenwerken is het sleutelwoord"

En wat met de uitval van vrouwelijke onderzoekers? De vaststelling dat de periode waarop een vrouw zwanger wordt en kinderen krijgt, samenvalt met de periode waarin ze ook aan haar wetenschappelijke carrière timmert, is onbetwistbaar correct. Dit geeft vaak aanleiding tot afhaken, want het betekent inderdaad binnen het huidige systeem minder publicaties, waardoor een vrouw minder snel “vooruitgaat” dan haar mannelijke collega. Marianne Thyssen pleit in dat verband voor overdraagbaarheid van ouderschapsverlof (De Morgen 22/04) waardoor mannen evenwaardig de zorgtaken voor hun kinderen op zich kunnen nemen. Beslist iets om over na te denken. Veel jonge ouders zullen er blij mee zijn! Om te komen tot een evenwichtig genderbeleid moeten we inzetten op kwaliteitsgebonden recrutering waarbij persoonlijksheidskenmerken, onderwijs- en leiderschapskwaliteiten zorgvuldig worden gescreend. Met respect voor quota om een echt m/v-evenwicht te bereiken.

Tot slot nog deze bedenking. Laat ons inspiratie vinden bij jongen mensen, opgegroeid in een moeilijke wereld met oneindig veel uitdagingen. Laat ons het ‘hokjes’-denken overstijgen. Laat ons samen een universiteit maken, vrij van verzuiling, machtsconcentraties en ideologische polarisering. Een universiteit vrij van intimidatie en machtsmisbruik. Een universiteit met een transparant en competent bestuur waaraan elkeen op de juiste manier kan participeren. Een bestuur een echte democratie waardig. Daar wil ik voor gaan!

Sarah De Saeger

Kandidaat vice-Rector Universiteit Gent

0
Gemiddeld: 5 (1 stem)

Reactie toevoegen