Wordt Gent in 2030 de culturele hoofdstad van Europa?

Waarom wil Gent in 2030 de culturele hoofdstad van Europa worden?

"Europa geeft die titel voornamelijk aan steden die cultuur kunnen inzetten om dingen te veranderen. Aan de oppervlakte gaat er in Gent heel veel goed, we krijgen veel internationale prijzen, zijn de grootste Vlaamse studentenstad, hebben een progressief imago en doen het in allerlei onderzoeken beter dan de meeste andere steden. Er is echter nog een groeimarge op het vlak van cultuurparticipatie en menselijke connectie. Er is een groeiende disconnectie tussen enerzijds de stad en de procedures en anderzijds de leefwereld waarin mensen zitten. Door op een andere manier te werken en kunst en cultuur in te zetten, willen we mensen een grotere sense of belonging, een thuisgevoel in de stad geven."

"Binnen Europa zijn we qua grootte en profiel een stad zoals er nog zijn. De uitdagingen en troeven van Gent zijn ook aanwezig in veel andere steden, in dat opzicht kunnen we een beetje als labo voor Europa dienen. We leven in een tijd waarin er heel veel op mensen afkomt. Problemen die globaal, maar ook lokaal spelen: uitdagingen rond klimaat en mobiliteit, eenzaamheid en issues met mentaal welzijn, polarisatie en toegankelijkheid zijn maar enkele voorbeelden. Ons doel is om mensen via kunst en cultuur beter in hun vel te laten voelen zodat ze in staat zijn om met die uitdagingen om te gaan."

"Rebels zijn zit eigenlijk al lang in het DNA van Gent"

"Europa duidt jaarlijks twee of drie steden aan als Culturele Hoofdstad. In 2030 wordt één Belgische stad hoe dan ook de Europese cultuurhoofdstad, net als een stad in Cyprus en een stad in een kandidaat-EU-lidstaat. Contact met andere Europese steden is dus ook een deel van het verhaal. We willen in Gent dingen in beweging zetten, maar ook Europa naar hier halen, en ons naar Europa."

Met welke culturele troeven kan Gent de competitie met andere steden winnen?

"Uiteraard zijn er onze bekende culturele troeven zoals het Lam Gods, de Gentse Feesten en de opera. Die nemen we mee in het verhaal, maar het is niet de essentie. Gent heeft een lange geschiedenis van samenwerking vanuit verschillende hoeken. VIERNULVIER werd bijvoorbeeld gebouwd door coöperatie de Vooruit die in de 19e eeuw ontstond voor en door de Gentse arbeidersbeweging. Heel dat coöperatieve denken, dat samenwerken en een beetje rebels zijn, zit eigenlijk wel al lang in het DNA van Gent. En er is al veel gerealiseerd, maar nu willen we op die lijn nog verdergaan."

"Uiteindelijk is Gent een diverse stad, de cultuursector en instituten zijn dat nog te weinig"

"De tijd dat we voor een culturele hoofdstad een chique concertgebouw bouwden, en dat dat dan de legacy is, is denk ik wel voorbij. Ik denk dat veel steden op dit moment meer van onderuit denken en de mensen als uitgangspunt nemen in plaats van de grote organisaties. Wij hebben een brede bevraging georganiseerd bij de Gentenaars over hoe ze zich in de stad voelen. Ook hebben we een groep van 30 mensen gevormd die een eerste concept voor de kandidatuur en een waardenkader hebben uitgetekend. Dat waardenkader gebruiken we als referentiepunt bij het opstellen van het programma en de organisatie. Die waarden vormen het startpunt voor een gesprek."

Hoe werd de groep van dertig geselecteerd?

"Mensen konden zich via een open call kandidaat stellen. We hebben gestreefd naar een mix van achtergrond, organisatie en leeftijd om eens niet met usual suspects te werken. We kozen onder andere voor mensen met een migratie-achtergrond, want uiteindelijk is Gent een diverse stad. De cultuursector en de instituten zijn dat nog te weinig."

Hoever staan jullie in de procedure?

"Het ligt al vast dat in 2030 een Belgische stad de titel in de wacht sleept omdat Europa werkt met een beurtrolsysteem. Momenteel zijn er zes kandidaten. Dat is best veel, maar we gaan er vanuit dat we gewoon zelf een goed dossier op maat van Gent moeten schrijven. We kijken niet naar wat de andere steden doen, want je moet van je eigen sterktes uitgaan."

"We werken nu naar de deadline van 2 september toe. Tegen dan moeten we een eerste plan uitwerken, en we doen dat met een mix van Gentenaars, ambtenaren en mensen uit de cultuursector. Die mix in de samenwerking typeert Gent. Dat is boeiend, mensen uit de administratie en de cultuursector spreken soms toch een beetje een andere taal. Hen samenbrengen is ook al deel van het proces en van de winst. Er zit een systeemshift in, we leren van elkaar."

"Eind dit jaar wordt beslist of we naar de tweede ronde mogen. In die ronde komt de jury op bezoek en moeten we nog een plan indienen. Begin 2026 gaan we weten of we de titel krijgen."

Hoe loopt het binnen het artistieke luik?

"Vorig jaar is er een projectweek geweest met een 'Doeners- en (om)denkersfestival'. Dat bestond uit een 130-tal workshops en lezingen georganiseerd door kleine organisaties, kunstenaars en burgers. Met de noden die daar aan de oppervlakte kwamen, is het artistieke team aan de slag gegaan om een drietal programmalijnen op te stellen."

"Eén van de programmalijnen is 'Water als weefsel'. Enerzijds gaat dat over de geschiedenis van Gent, want Gent is het punt waarop de Schelde en de Leie samenvloeien. Anderzijds is de programmalijn een verwijzing naar de Gentse uitdrukking 'Water kruipt waar het niet gaan kan'. Ook hier speelt verbinding een sleutelrol. Hoe kunnen we kleine organisaties verbinden met elkaar en hoe kunnen we blootleggen wat er zich onder de waterlijn afspeelt?"