"In België zijn we pionier in dit soort onderzoek"

Lies Lahousse en Marthe De Boevre staan aan het hoofd van de gezondheidsmonitor, een grootschalig onderzoek dat gedurende 20 jaar informatie zal verzamelen over de gezondheid van 20.000 Gentenaars. 

Waarom is het zo belangrijk dat er wordt ingezet op preventieve gezondheidszorg?

"In 2040 zullen de gezondheidsuitgaven, als we zo blijven verderdoen, met 20% gestegen zijn. Dat is hallucinant. Er moet iets gebeuren. De zorg van de toekomst wordt preventief. We zijn al uitmuntend in reactieve zorg, maar alles wat je kan voorkomen om mensen langer een gezonde levenskwaliteit te bieden, is nog beter. We moeten nu investeren, dan kunnen we later de kosten van hospitalisering en ziekte vermijden." 

Hoe is het project ontstaan?

"Vanuit een droom. We zijn gaandeweg op het idee gekomen. We hebben een conceptnota opgesteld en daarmee zijn we bij verschillende mensen gaan aankloppen voor financiering. Het heeft nog twee jaar geduurd vooraleer we operationeel waren. Er komt veel bij kijken, want het is een van de duurste vormen van onderzoek."

Hoe verloopt het onderzoek?

"Mensen maken een afspraak en dan gaat er een interviewer langs die de studie uitlegt. Nadien kunnen ze volledig vrijwillig beslissen of ze meedoen. Als ze meedoen, maken ze een afspraak voor staalafnames en fysieke testen, normaalgezien is dat binnen de twee weken. Intussen kunnen ze online op hun eigen tempo vragenlijsten invullen. Wanneer ze langskomen, kunnen we hen ook nog helpen indien er dingen onduidelijk waren. We zijn nu bezig met de eerste rekrutering en we geven onszelf tweeënhalf jaar de tijd om aan 20.000 personen te geraken, we zullen zien hoe ver we geraken. Het is de bedoeling dat we die personen vijf keer terugzien."

Hoe zullen jullie 20.000 deelnemers verzamelen?

"Die heb je niet allemaal op één dag, Rome is ook niet op één dag gebouwd. Ons rekruteringsdesign is goed opgebouwd: we zitten nu aan 3000 geregistreerden, het is dus wel een succes. Het begint echt te leven bij de Gentenaars, en dat is fijn. Naast het verspreiden van brochures en het organiseren van persmomenten, gaan gemotiveerde jobstudenten van de UGent bij de mensen thuis langs om het project uit te leggen. Dat zijn dan studenten die later in de gezondheidssector zullen werken."

"Naast de fijne ontmoetingen, zijn er ook schrijnende situaties"

door Noah Dols

"Deze studenten zien en leren heel veel. Naast de fijne ontmoetingen zijn er ook schrijnende situaties. We proberen een lichtpuntje te zijn als gezondheidsmonitor. We verwijzen deelnemers dan ook door naar de lokale dienstencentra van Stad Gent. We voelen nu dat we in staat zijn om een gemeenschap op te bouwen. En dat is een van de mooiste zaken die we kunnen verwezenlijken met ons onderzoek. Dat is toch alleszins wat ons elke dag motiveert om verder te gaan. Het geeft zoveel voldoening om mensen samen te brengen en daaruit te leren."

Welke waarden willen jullie uitdragen met dit project? 

"Twee belangrijke pijlers voor ons zijn diversiteit en duurzaamheid. Diversiteit enerzijds omdat we iedereen willen aansporen om mee te doen aan gezondheidsonderzoek. Daarvoor moesten we heel dicht bij de mensen staan. En anderzijds duurzaamheid. We willen iedereen meenemen in een gemeenschap die bouwt aan de gezondheidszorg van morgen. De duurzaamheid zit in het hergebruik van data."

"We moeten nu investeren, dan kunnen we later de kosten vermijden"

"Hier in België zijn we pionier in dit soort onderzoek. We zeggen aan onderzoekers en bedrijven: 'gebruik onze data.' Zo kunnen we vermijden dat er overal gelijkaardige initiatieven worden opgestart die sterk verspreid zijn. Als iemand dan iets onderzoekt, kunnen die resultaten ook terugkomen naar de grotere data-infrastructuur."

Als er bij patiënten een mogelijke aandoening wordt gedetecteerd, wat gebeurt er dan?

"Het zou onethisch zijn om mensen niet op de hoogte te houden, dus we hebben een heel strikt protocol opgesteld voor dit soort communicatie. We houden ons aan het drie-b-principe: het moet een behandelbare, belangrijke en bewezen bevinding zijn."

Jullie werken samen met UZ Gent, Imec, Stad Gent, en nog enkele andere partners. Hoe gaat die interdisciplinariteit praktisch in z'n werk?

"Er wordt veel overlegd. We hebben een kernteam dat maandelijks samenzit om de klemtonen van het onderzoek te zetten. Iedereen binnen het kernteam spreekt dan ook hun netwerk aan als er problemen zijn. Iedereen was snel overtuigd van dezelfde droom omdat we  vanuit ons eigen werkveld allemaal de noodzaak ervan inzagen. Wij leren veel van de partners en partners leren veel van ons."